Po zakończeniu I wojny światowej, wbrew oczekiwaniom autorów ładu wersalskiego, nie doszło do stworzenia trwałych podstaw pokoju i stabilności. Nieuchronność wybuchu kolejnego konfliktu o zasięgu globalnym wynikała przede wszystkim z nieuregulowania szeregu problemów natury politycznej oraz niesprawiedliwych – w opinii niektórych państw – traktatów pokojowych, często opartych na arbitralnych rozwiązaniach nieuwzględniających stanu faktycznego. Problemy, niezależnie od kwestii porozumień pokojowych, nie dotyczyły wyłącznie rozliczeń po zakończeniu wojny i nie były unikatowe dla państw europejskich. Nie należy bowiem zapominać o gwałtownych zmianach społecznych, politycznych, gospodarczych, które zachodziły w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wybuch II wojny światowej był konsekwencją zarówno wieloletnich sporów międzynarodowych, jak i radykalizacji społeczeństw, co zaowocowało wykształceniem totalitarnych doktryn dążących do konfrontacji, także militarnej. Powstanie ruchu nazistów w Niemczech, faszystów we Włoszech, upadek caratu i rządy bolszewików, ekspansja terytorialna Związku Radzieckiego oraz militaryzacja Japonii złożyły się na obraz świata targanego licznymi konfliktami i pogrążającego się w chaosie. Kruchy ład wypracowany po I wojnie światowej nie mógł przetrwać próby czasu, także ze względu na słabość systemów zabezpieczających pokojowe współistnienie państw i narodów, do czego przyczyniły się błędy polityki „łagodzenia” oraz nieuregulowane kwestie granic stanowiące problem przede wszystkim Europy.
Część problemów dotyczyła także Polski. II RP, państwo młode, odbudowujące się po 123 latach zaborów, także borykało się z kłopotami wewnętrznymi oraz trudnymi relacjami z sąsiadami. Należy podkreślić, że omawianie genezy, a w jej ramach bezpośrednich przyczyn wybuchu II wojny światowej, wymaga szerokiego kontekstu, ale także dużego wyczucia historycznego, by dostrzec, jak skomplikowana i trudna była ówczesna sytuacja i jak wiele czynników należy wziąć pod uwagę. Zaprezentowane poniżej teksty umożliwią Czytelnikom zrozumienie procesów, które doprowadziły do największej tragedii w dziejach ludzkości. Artykuły obejmują wydarzenia z okresu dwudziestolecia międzywojennego pogrupowane chronologicznie.
Nowa Europa – sytuacja po I wojnie światowej
Wynik I wojny światowej – postanowienia traktatu wersalskiego
Sprawa Polski na konferencji wersalskiej
Gospodarcze i społeczne skutki I wojny światowej
Odrodzenie Polski – odzyskanie niepodległości
Burzliwa historia Śląska w czasie dwudziestolecia międzywojennego – autorstwa Mateusza Paszendy
Stosunki polsko-niemieckie w okresie dwudziestolecia międzywojennego
Niemcy po I wojnie światowej – rewolucja listopadowa i powstanie Republiki Weimarskiej
Hiperinflacja w Republice Weimarskiej
Historia Republiki Weimarskiej – od hiperinflacji do kryzysu ekonomicznego
Utworzenie i historia Ligi Narodów
Układ z Rapallo – początek współpracy niemiecko-radzieckiej
Marsz Czarnych Koszul na Rzym – dojście Mussoliniego do władzy we Włoszech
Naziści w Niemczech – historia powstania NSDAP
Pucz monachijski – nieudana próba zamachu stanu nazistów
Układ z Locarno – rewizja porządku wersalskiego
Kryzys ekonomiczny – Wielki Kryzys lat dwudziestych
Nastroje społeczne w okresie dwudziestolecia
Kryzys demokracji i wzrost autorytaryzmu w dwudziestoleciu międzywojennym
Antysemityzm w Europie w okresie dwudziestolecia międzywojennego
Mandżuria i Cesarstwo Mandżukuo – wojna i okupacja
Droga nazistów do władzy – jak Hitler został kanclerzem
Dlaczego Niemcy wybrali Hitlera? Przyczyny zwycięstwa nazistów
Podpalenie Reichstagu i prześladowania przeciwników politycznych
Noc długich noży – śmierć Ernsta Röhma i rozprawa z opozycją
Niemiecka polityka względem ludności żydowskiej
Ustawy norymberskie – nazistowskie prawo dyskryminujące Żydów
Remilitaryzacja Nadrenii i rozbudowa niemieckiej armii
Wojna domowa w Hiszpanii – preludium światowego konfliktu
Guernica – malarskie wyobrażenie wojny domowej w Hiszpanii
Dąbrowszczacy w wojnie domowej w Hiszpanii i sowieckie wsparcie dla republikanów
Wojna domowa w Hiszpanii – konsekwencje
Czym był pakt antykominternowski?
„Noc Kryształowa” – ataki na ludności żydowską
Przedwojenne sojusze – próby porozumienia w przededniu wojny
Przedwojenne konflikty – punkty zapalne w Europie
Państwa Osi – sojusznicy Hitlera?
Błędy doktryny „łagodzenia” – krótkowzroczna polityka Zachodu
Aneksja Austrii – niemiecki „Anschluss”
Konferencja monachijska – świat ustępuje Hitlerowi
Zajęcie Zaolzia – kluczowy błąd przedwojennej polskiej dyplomacji?
Zajęcie Czechosłowacji przez wojska niemieckie
Działalność niemieckiej V kolumny na Górnym Śląsku a działalność wojewody Michała Grażyńskiego
Francuskie przygotowania do wojny
Polska i jej przedwojenne relacje z sąsiadami – sojusznicy czy wrogowie?
Polityka zagraniczna Polski względem państw ościennych w świetle expose II RP
Plan obrony Polski przed niemiecką agresją
Polskie przygotowania do wojny
Polski system obrony powietrznej w 1939 roku
Porównanie możliwości bojowych Polski i Niemiec w 1939 roku
Żądania Niemiec względem Polski przed II wojną światową
Przyczyny wybuchu II wojny światowej
Informacje ogólne na temat przebiegu II wojny światowej
Zobacz także działy tematyczne:
Totalitaryzmy II wojny światowej
Polska w okresie dwudziestolecia międzywojennego
