W
- Wake – wyspa na Oceanie Spokojnym należąca do Stanów Zjednoczonych. W grudniu 1941 roku była obsadzona przez garnizon amerykański liczący 517 żołnierzy. 11 grudnia Japończycy wysadzili desant na Wake i po wyczerpującej walce musieli uznać wyższość przeciwnika. Dopiero 23 grudnia przybyło wsparcie, które umożliwiło agresorowi opanowanie wyspy. W walkach Japończycy stracili 820 zabitych, 4 zatopione i 8 uszkodzonych okrętów (na Wake znajdowała się pokaźna siła obrony wybrzeża).
- Warszawa – miasto w centralnej Polsce i jednocześnie stolica tego kraju. Miejsce szeregu starć podczas II wojny światowej. W trakcie trwania kampanii wrześniowej Polacy i Niemcy stoczyli bitwę o Warszawę w dniach 7-28 września. Dzięki wysiłkowi polskiej ludności cywilnej i prezydenta miasta stolica została doskonale przygotowana do obrony. Koordynacją działań zajmował się gen. W. Czuma powołany na stanowisko dowódcy obrony Warszawy przez Naczelne Dowództwo. Od pierwszych dni wojny stolica stała się celem niemieckich bombowców. Prowadzono jednak obronę naziemną oraz działania lotnicze brygady pościgowej. Walki o miasto trwały od 8 września i zakończyły się 28 dnia tego miesiąca, gdy dowódcy obrony nie mieli już możliwości organizowania defensywy. Miasto skapitulowało i dostało się pod okupację niemiecką, wchodząc w skład Generalnego Gubernatorstwa. Władze niemieckie przystąpiły do eksterminacji ludności warszawskiej, rabowania miasta i dewastacji zabytków kultury polskiej w stolicy. Być może to z tego powodu w latach 1939-44 to właśnie w Warszawie skupiało się podziemne życie okupowanej Polski i to właśnie stolica podjęła się wysiłku walki z okupantem na szeroką skalę, organizując podziemną armię. Prowadzono działalność sabotażowo-dywersyjną, przeszkadzano okupantowi w prowadzeniu akcji zastraszającej i czynnie sprzeciwiano masowemu terrorowi względem ludności polskiej. Dowodem tego było przeprowadzenie rozmaitych akcji, z których wystarczy przypomnieć „Główki” czy „Wieniec”. 19 kwietnia 1943 roku wybuchło powstanie w getcie warszawskim, które Niemcy ówcześnie likwidowali, przenosząc lub zabijając zamieszkujących je Żydów. Polski ruch oporu wsparł walczących w heroicznej walce. Podobnego wyczynu podjęli się Polacy z Armii Krajowej ponad rok później. 1 sierpnia 1944 roku wybuchło bowiem Powstanie Warszawskie, które zakończyło się 2 października, a jego następstwem było zniszczenie przez Niemców 58% warszawskich budynków, na czele z zabytkami oraz tym, co stanowiło o użyteczności miasta – elektrowniami, gazowniami, obiektami komunikacyjnymi. Dopiero w styczniu 1945 roku Armia Czerwona wyzwoliła zrujnowaną Warszawę. 16 stycznia do stolicy wkroczyły jednostki 1 Frontu Białoruskiego. Po wojnie miasto systematycznie odbudowywano.
- Waszyngton – miasto we wschodniej części Stanów Zjednoczonych, stolica tego kraju. Podczas wojny znajdował się poza działaniem armii. Odbyły się w nim jednak ważne dla przebiegu II wojny światowej konferencje. Pierwsza z nich, w dniach 22 grudnia 1941 – 14 stycznia 1942 roku, dotyczyła koordynacji działań brytyjsko-amerykańskich, ze szczególnym uwzględnieniem walki z Niemcami. W. Churchill i F.D. Roosevelt podpisali też 1 stycznia 1942 roku Deklarację Narodów Zjednoczonych. W dniach 18-25 czerwca 1942 roku odbyło się tu kolejne spotkanie Roosevelta z Churchillem – tym razem dyskutowano plany operacji desantowych w Europie Zachodniej oraz Afryce Północnej. W dniach 12-25 maja 1943 roku obaj przywódcy państw alianckich omawiali szczegóły inwazji na Sycylię oraz działań na Pacyfiku. Na ostatniej, czwartej już konferencji (1-12 września 1943 roku), Roosevelt i Churchill zajęli się m.in. sprawami powojennego układu sił oraz stosunków międzynarodowych i rozbudowy nowych typów broni oraz budowy sztucznych portów.
- Westerplatte – półwysep znajdujący się w północnej części Gdańska (Zatoka Gdańska). Podczas wojny część Wolnego Miasta Gdańsk. W okresie międzywojennym Polacy uzyskali możliwość utrzymywania w Westerplatte Wojskowej Składnicy Tranzytowej oraz ponad 200-osobowej załogi dowodzonej w chwili wybuchu wojny przez mjr H. Sucharskiego. 25 sierpnia 1939 roku do Gdańska przybył pancernik „Schleswig-Holstein”, który rankiem 1 września rozpoczął ostrzeliwanie Westerplatte. Polacy, mimo przewagi liczebnej wroga, który zaangażował do operacji zdobycia Składnicy m.in. kompanię SS czy kompanię szturmową przywiezioną na pancerniku, bronili się przez siedem dni, stawiając opór atakom morskim, powietrznym i lądowym. Dopiero 7 września bohaterska załoga skapitulowała, tracąc w toku walk 15 zabitych żołnierzy. Straty niemieckie wyniosły 300-400 zabitych i rannych.
- Węgierska Górka – miasto w południowej części Polski. W jego rejonie znajdowały się umocnienia polskie bronione podczas kampanii wrześniowej przez 1500 żołnierzy. Do walk doszło już 2 września. Heroiczny opór Polaków uniemożliwiał Niemcom prowadzenie dalszego natarcia na tyłach Armii „Kraków”, która mogła bezpiecznie się wycofać. 3 września kapitulowały ostatnie schrony bojowe, do których nie dotarł rozkaz o wycofaniu. W dniach 4-6 kwietnia 1945 roku Węgierska Górka została wyzwolona przez Armię Czerwoną.
- Węgry – państwo w Europie Południowej, stolica Budapeszt. Po agresji Niemiec na Polskę Węgrzy starali się prowadzić politykę neutralizmu. Uchodźcy z podbitej Polski znaleźli tu schronienie i nie byli źle traktowani. Z czasem jednak Węgry zaczęły się skłaniać ku sojuszowi z hitlerowską III Rzeszą. Profaszystowskie nastroje wzmocniły wpływy niemieckie na Węgrzech. 30 sierpnia 1940 roku Węgry uzyskały północny Siedmiogród. . 20 września tego samego roku przystąpiły do paktu trzech mocarstw, co jeszcze mocniej zacieśniło więzy węgiersko-niemieckie. W kwietniu 1941 roku, podczas agresji hitlerowskiej na Jugosławię, Węgrzy wysłali sojusznikowi własne wojska do pomocy, za co nagrodzono ich niewielkim obszarem, zagarnęli bowiem Baczkę. 27 czerwca 1941 roku Węgrzy czynnie przystąpili do wojny przeciwko Związkowi Sowieckiemu i posłali na front wschodni około 200 000 żołnierzy. Z czasem jednak szczęśliwa karta odwróciła się od Niemiec i ich sojuszników, a porażki na froncie spowodowały spadek poparcia dla sojuszu z Niemcami. Dyktator węgierski Miklos Horthy próbował wycofać się z niebezpiecznego związku. W związku z tym 19 marca 1944 roku wojska niemieckie wkroczyły na terytorium Węgier. Zbrojny zryw Węgrów przeciwko najeźdźcy nie przyniósł rezultatów, a Horthy musiał ustąpić. Niemcy powołali marionetkowy rząd profaszystowski. Pod koniec 1944 roku Armia Czerwona rozpoczęła walki na terenie Węgier. 13 lutego 1945 roku został wyzwolony Budapeszt, a następnie Sowieci podbili resztę Węgier, wypierając stamtąd Niemców do 4 kwietnia 1945 roku.
- Wielka Brytania – państwo w Europie Zachodniej obejmujące Anglię, Walię, Szkocję i Irlandię Północną, stolica Londyn. Obejmowała również dominia – Kanadę, Australię, Nową Zelandię, Nową Funlandię, Irlandię i Związek Południowej Afryki. 2 września 1939 roku, dzień po agresji hitlerowskiej na sojuszniczą Polskę, Brytyjczycy rozpoczęli mobilizację sił. 3 września wypowiedzieli wojnę Niemcom. Niestety, ze strony Brytyjczyków walczący Polacy nie uzyskali większego wsparcia wojskowego. Aż do kwietnia 1940 roku trwała tzw. „wojna siedząca”, która charakteryzowała się zastojem działań wojennych na froncie zachodnim. W tym czasie zacieśniały się więzi francusko-brytyjskie, a kolejne umowy (m.in. 28 marca 1940 roku – deklaracja o niezawieraniu separatystycznego pokoju) regulowały sojusz obu państw. Do aktywnych działań militarnych Brytyjczycy włączyli się po ofensywie Niemiec na Danię i Norwegię. Wielka Brytania posłała swoich żołnierzy do Norwegii, włączając również do walki swoją flotę (bitwa o Narvik). Koalicja antyhitlerowska nie podołała jednak przeciwnikowi, a sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej po pokonaniu sił alianckich we Francji, skąd Brytyjczycy byli zmuszeni ewakuować swój Korpus Ekspedycyjny (ewakuacja spod Dunkierki). W ten sposób Wielka Brytania zmuszona była podjąć się walki przeciwko lotniczej i morskiej sile Niemiec oraz Włochów, którzy również włączyli się do działań, wykorzystując słabsze chwile Francji. Od sierpnia do października trwała bitwa powietrzna o Wielką Brytanię, którą obrońcy rozstrzygnęli na swoją korzyść. W międzyczasie rząd brytyjski zdecydował się na podpisanie umowy z polskim Rządem Emigracyjnym dotyczącej formowania Polskich Sił Zbrojnych na terenie Wysp Brytyjskich. Polscy piloci aktywnie uczestniczyli w bitwie o Wielką Brytanię oraz w dalszej obronie terytorium sojusznika. Dodatkowo wsparli aliantów w prowadzonej ofensywie powietrznej, której celem stały się niemieckie bazy i zakłady przemysłowe w kontynentalnej części Europy. Do końca wojny Niemcy bombardowali brytyjskie terytorium – początkowo w atakach brało udział jedynie lotnictwo, następnie dołączono jeszcze specjalne pociski V-1 i V-2. Od czerwca 1940 roku Brytyjczycy walczyli też w Afryce Północnej, gdzie w 1941 roku musieli zmierzyć się z połączonymi siłami niemiecko-włoskimi. Dodatkowo walczyli na Półwyspie Bałkańskim, broniąc Grecji (m.in. bitwa o Kretę). 12 lipca 1941 roku Wielka Brytania zawarła układ sojuszniczy z ZSRS. Zacieśniała się też współpraca ze Stanami Zjednoczonymi. 14 sierpnia 1941 roku podpisano Kartę Atlantycką określającą cele prowadzonej wojny. Amerykański sojusznik włączył się czynnie do walki po ataku na jego bazy morskie w grudniu 1941 roku. Utworzono Połączony Komitet Szefów Sztabów obejmujący dowódców brytyjskich i amerykańskich. W ten sposób na arenę wojenną wchodziło kolejne mocarstwo, które miało rozstrzygnąć losy wojny na Zachodzie. Po początkowych niepowodzeniach w Afryce Północnej szala zwycięstwa zaczęła się przechylać na korzyść aliantów. Do maja 1943 roku wojska włoskie i niemieckie zostały rozbite i zmuszone do kapitulacji. Następnie sprzymierzeni lądowali na Sycylii i we Włoszech, prowadząc ofensywę w górę „włoskiego buta”. W czerwcu 1944 roku doszło do otwarcia tzw. drugiego frontu w Europie, co umożliwiło przeprowadzenie ofensywy w kierunku wschodnim aż do Niemiec. Brytyjskie wojska uczestniczyły także w walkach na Pacyfiku. Wielka Brytania była też jednym z państw najsilniej zaangażowanych w wojnę morską. Politycy brytyjscy uczestniczyli we wszystkich najważniejszych konferencjach międzynarodowych oraz spotkaniach Wielkiej Trójki, bezpośrednio wpływając na losy wojny oraz powojenne kształtowanie świata. Byli także inicjatorami utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych. Po pokonaniu Niemiec Wielka Brytania uzyskała własną strefę okupacyjną na terytorium pobitego nieprzyjaciela. Straty Brytyjczyków wyniosły 388 000 ludzi.
- Wieluń – miasto w pobliżu Łodzi. Prawdopodobnie jedna z pierwszych polskich miejscowości zaatakowanych przez wojska hitlerowskie w trakcie kampanii wrześniowej. O 4.40 1 września 1939 roku na Wieluń spadły pierwsze bomby niemieckich samolotów. W toku pierwszego nalotu na miasto zginęło ponad 1200 mieszkańców Wielunia. Miasto zostało wyzwolone 19 stycznia 1945 roku przez wkraczających na te tereny Sowietów z 1 Frontu Ukraińskiego.
- Wilhelmshaven – miasto, port i baza niemieckiej marynarki w północnych Niemczech. Walki w tym rejonie toczyli Polacy z 1 DPanc. gen. Stanisława Maczka. 4 maja 1945 roku czołowe oddziały dywizji zbliżyły się do miasta. Pierwsza próba przełamania umocnień nie powiodła się. Już następnego dnia walki ustały, gdyż zgromadzeni w tym rejonie żołnierze niemieccy zdecydowali się skapitulować. Tym samym umożliwili Polakom wkroczenie do Wilhelmshaven 6 maja. W tym miejscu gen. Maczek i jego dywizja zakończyli swoją kampanię podczas II wojny światowej.
- Wizna – miasto we wschodniej części Polski leżące w pobliżu ujścia Biebrzy do Narwi. Rejon zaciętych walk polsko-niemieckich stoczonych podczas kampanii wrześniowej. Znajdowała się tu umocniona pozycja Wojska Polskiego złożona z 16 schronów bojowych różnych rodzajów. Dowódcą odcinka był kpt. W. Raginis. 7 września 1939 roku rozpoczęły się walki Polaków z rozpoznaniem niemieckim. W nocy na 9 września do walki na tym odcinku wszedł 19 Korpus Pancerny gen. Guderiana, który zasilił siły 10 DPanc i brygady „Lötzen”. Licząca niewiele ponad 700 żołnierzy załoga Polska stawiała opór siłom niemieckim wynoszącym ponad 30 000 ludzi przez dwa dni. 10 września zostały zmuszone do kapitulacji poszczególne schrony bojowe. Jako jeden z ostatnich walkę zakończył kpt. Raginis, który odebrał sobie życie po ostatecznym załamaniu się defensywy polskiej.
- Włochy – państwo w Europie Południowej leżące na Półwyspie Apenińskim, stolica Rzym. W latach trzydziestych faszystowskie Włochy Benito Mussoliniego rozpoczęły politykę agresji, atakując Etiopię, anektując Albanię i aktywnie włączając się w działania w Hiszpanii. 25 października 1936 roku zawiązały też pakt z hitlerowskimi Niemcami, tworząc tzw. oś Berlin-Rzym. 11 grudnia 1937 roku Włochy wystąpiły z Ligi Narodów. Zbliżone cele polityki niemieckiej i włoskiej prowadziły do zbliżenia obu państw, czego owocem było zawarcie 22 maja 1939 roku paktu stalowego – o nieagresji i przyjaźni. Wcześniej Włochy zaakceptowały podboje hitlerowskie, mimo iż dotyczyły one również Austrii graniczącej z krajem Mussoliniego. Po rozpoczęciu II wojny światowej Włosi ogłosili neutralność i nie zaangażowali się w walki. Dopiero 10 czerwca 1940 roku, podczas trwania kampanii francuskiej, zdecydowali się na zaatakowanie zachodniego sąsiada. Włochy wypowiedziały wojnę Francuzom i Brytyjczykom, rozpoczynając również kampanię w Afryce Północnej. Tam Włosi zostali pobici przez Brytyjczyków na przełomie 1940 i 1941 roku, co spowodowało, iż Niemcy zdecydowali się wysłać własny korpus ekspedycyjny do Afryki Północnej. Wojna na tym froncie trwała do 1943 roku, kiedy to niemiecko-włoska armia skapitulowała przed aliantami. W październiku 1940 roku Włochy dokonały kolejnej agresji, tym razem atakując Grecję. I tutaj nie powiodło się Mussoliniemu i dopiero interwencja niemiecka umożliwiła Włochom pokonanie przeciwnika oraz zniszczenie Jugosławii. Dzięki zbrojnej interwencji na Bałkanach Dalmacja została anektowana przez Włochy. Niepowodzenia na froncie oraz lądowanie aliantów na Sycylii zmieniły stosunek Włochów do sojuszu z Niemcami. 25 lipca 1943 roku zebrała się Wielka Rada Faszystowska, która zdecydowała się na obalenie reżimu Mussoliniego. Dotychczasowy dyktator został aresztowany i uwięziony, a Włosi przeszli na stronę aliantów. Nowy premier P. Badoglio postanowił również wypowiedzieć wojnę Niemcom – 13 października 1943 roku. Po uwolnieniu Mussoliniego przez niemieckich spadochroniarzy duce utworzył Republikę Socjalną, na której terytorium złożyły się tereny północnych Włoszech okupowanej przez Niemców. W latach 1943-45 toczyły się walki niemiecko-alianckie na terenie Włoch. W maju alianci przełamali pas umocnień chroniący włoskiej stolicy a 4 czerwca 1944 roku został wyzwolony Rzym. W północnej części kraju prężnie działał ruch oporu skierowany przeciwko Mussoliniemu i jego sprzymierzeńcom. W 1945 roku wybuchło nawet powstanie, a Włochom udało się pochwycić Mussoliniego i doprowadzić do jego rozstrzelania. 2 maja 1945 roku ostatecznie skapitulowały walczące jeszcze wojska włosko-niemieckie. Włosi brali również udział w agresji niemieckiej na Związek Sowiecki 22 czerwca 1941 roku. Wysłane tam siły ekspedycyjne poniosły spore straty, co dodatkowo osłabiło poparcie dla Mussoliniego i jego działań. Straty Włochów w tej wojnie to około 410 000 ludzi.
X
Y
