Dawniej kiedy nie wiem
dawniej myślałem że mam prawo obowiązek
krzyczeć na oracza
patrz patrz słuchaj przecie
Ikar spada
Ikar tonie syn marzenia
porzuć pług
porzuć ziemię
otwórz oczy
tam Ikar
tonie
albo ten pastuch
tyłem odwrócony do dramatu
skrzydeł słońca lotu
upadku
mówiłem ślepy
Lecz teraz kiedy teraz nie wiem
wiem że oracz winien orać ziemię
pasterz pilnować trzody
przygoda Ikara nie jest ich przygodą
musi się tak skończyć
I nie ma w tym nic
wstrząsającego
że piękny statek płynie dalej
do portu przeznaczenia.
Tekst za: https://poezja.org
Tadeusz Różewicz, urodzony 9 października 1921 roku w Radomsku, jest jednym z przedstawicieli pokolenia poetów urodzonych tuż po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Jego bogata twórczość sprawia, iż nie jest klasycznym reprezentantem Pokolenia Kolumbów. Pierwsze literackie szlify odbierał prawdopodobnie przy starszym bracie, Januszu. Powszechnie uznaje się, iż debiut Tadeusz Różewicza nastąpił w 1944 roku, tomikiem „Echa leśne”, na który składały się głównie wiersze napisane w konspiracji. Konspiracja dobrze opisuje wojenną działalność Różewiczów – odbydwaj służyli w Armii Krajowej, młodszy od 1942 roku. W latach 1943-44 Tadeusz brał udział w walkach z Niemcami w czasie akcji sabotażowo-dywersyjnych. Jak przystało na pisarza, prowadził pismo „Czyn Zbrojny” dokumentujące wysiłek bojowy AK-owców. Ze względu na zaangażowanie w oddziałach walczących poza Warszawą Tadeusz nie wziął udziału w Powstaniu Warszawskim. Jego brat dostał się do niewoli niemieckiej, w której został rozstrzelany. Po wojnie Różewicz stał się jednym z czołowych polskich poetów. Wdług wielu powinien był zostać nagrodzony literackim Noblem. Ostatecznie nigdy nie otrzymał nagrody. Zmarł 24 kwietnia 2014 roku. „Prawa i obowiązki” to jeden z najważniejszych utworów Różewicza ukazujący przejście mentalne między tym, co było wcześniej, a tym, co jest teraz. Wiersz można interpretować w kontekście bolesnych przeżyć wojennych, które na zawsze zmieniły psychikę młodego poety i wpłynęły na jego postrzeganie rzeczywistości. Utwór był wielokrotnie analizowany, stąd też kolejna próba szczegółowego omówienia mija się z celem. Dodajmy jednak, iż „Prawa i obowiązki” doskonale oddają zmiany, jakie zaszły w całym pokoleniu marzycieli – młodych patriotów urodzonych w latach dwudziestych XX wieku. Wojna tak silnie wpłynęła na ich życie, iż zabiła część młodzieńczego entuzjazmu, idealizmu, marzeń. Sprawiła, iż na zawsze zmieniła się perspektywa postrzegania świata, wprowadzając w twórczość poety zwątpienie.
