Rok wydania – 2013
Autor – Witold Koszela
Wydawnictwo – Almapress
Liczba stron – 256
Seria wydawnicza – Panorama Techniki Wojskowej
Tematyka – historia polskich niszczycieli działających w ramach PMW w latach 1928-2002.
Seria „Panorama Techniki Wojskowej” przygotowywana od lat przez Wydawnictwo Almapress cieszy się nie tylko sporą popularnością, ale i uznaniem wśród osób zainteresowanych tematyką militariów. W parze z estetycznymi wydaniami publikacji (twarda okładka, znaczna ilość materiałów graficznych i kredowy papier) idzie z reguły solidna porcja danych. Nie inaczej jest w przypadku najnowszego opracowania Witolda Koszeli dedykowanego polskim niszczycielom. Monografia obejmuje opis okrętów służących w Polskiej Marynarce Wojennej w latach 1928-2002, dzięki czemu miłośnicy marynistyki uzyskują przekrojową historię polskiego programu niszczycieli.
Z oczywistych względów najbardziej nas interesujący okres II wojny światowej stał się podstawą recenzji. Owszem, Koszela sięga znacznie głębiej, a opisywana przez niego historia niszczycieli daleko wykracza poza okres 1939-45. Warto jednak skoncentrować się na jednostkach z czasów II wojny światowej, bo wtedy odgrywały one kluczową rolę, a ich historia wyjątkowo silnie oddziaływała na historię polskiej wojskowości. Rozważania na temat niszczycieli zostały poprzedzone solidnym wstępem, który wprowadza czytelników w tajniki polskiego programu budowy jednostek tego typu. Koszela, w telegraficznym skrócie, opisuje najważniejsze zmiany, jakie na przestrzeni ponad siedemdziesięciu lat zaszły w technice budowania okrętów, ich wyposażeniu i zastosowaniu. Następnie przechodzi do szczegółowych opisów poszczególnych jednostek. Jako dodatek potraktować można rozdział poświęcony niszczycielom, które weszły i nie weszły do służby, a także część dedykowaną uzbrojeniu. Bardzo solidne i przydatne wstawki. Meritum zawarte jest jednak w częściach poświęconych konkretnym jednostkom. Każdy z rozdziałów obejmuje krótki rys historyczny dotyczący budowy i wejścia do służby niszczyciela. Dzięki licznym materiałom fotograficznym mamy okazję przyjrzeć się sylwetce okrętu, jego danym techniczno-taktycznym i schematom ilustrującym budowę jednostki. Koszela sięga także po wspomnienia dotyczące służby okrętu. Do zdecydowanych plusów publikacji należy zaliczyć dużą bazę danych zawartą w książce. Autor dokumentuje działalność niszczycieli, odwołując się do budowy, historii służby i wreszcie akcji bojowych. Informacje w wielu miejscach mają charakter skrótowy, szczególnie w odniesieniu do walk, jakie toczyły polskie niszczyciele. Należy jednak mieć na uwadze, iż tego typu opracowania są niejednokrotnie ograniczane ze względu na możliwości wydawnicze i warunki rynkowe. Stąd też nie należy oczekiwać dogłębnej analizy poszczególnych akcji bojowych, chyba że autor, jak w przypadku „Błyskawicy” decyduje się na szczególnie mocne zaakcentowanie tej części.
Koszela w sposób konsekwentny i spójny prezentuje historię polskich niszczycieli. Tłumaczy zmiany, dostrzega nowinki techniczne wynikające z naturalnego rozwoju nauki w tym zakresie. Problemem wydaje się być spłycenie niektórych wiadomości i ograniczenie ich do niezbędnego minimum, przez co część haseł zaledwie zasygnalizowano (szczególnie w odniesieniu do wydarzeń z życia jednostki, często pozbawionych rzetelnego historycznego komentarza). Czytelne diagramy pozwalają szybko sprawdzić bądź porównać najważniejsze informacje. I tak, w książce zawarto przekroje i rzuty modeli okrętów, fotografie archiwalne, dane taktyczno-techniczne, kalendaria zmian dowódców. Jednostki budowane bądź użytkowane po II wojnie światowej z oczywistych przyczyn nie miały okazji uczestniczyć w walkach, dlatego Koszela koncentruje się na innym typie wydarzeń – wizytacjach, szkoleniach, rejsach, próbach, przeróbkach i modernizacjach. Wszystko to składa się na wielki obraz historii niszczycieli PMW, która w tym wydaniu prezentuje się naprawdę dobrze.
Opracowanie Witolda Koszeli jest jednym z najciekawszych, jakie do tej pory miałem okazję czytać w serii „Panorama Techniki Wojskowej”. Polski historyk wykazał się odpowiednim wyczuciem i w ciekawej formie zaprezentował spójną i kompletną historię niszczycieli PMW. Jednostki tego typu odegrały kluczową rolę w działaniach PMW podczas II wojny światowej i dlatego to właśnie ten okres najbardziej interesował Koszelę i zapewne najbardziej przypadnie do gustu czytelnikom. Jest solidnie, a więc zasłużona wysoka ocena.
Ocena:
