Już w październiku 1939 roku na terenie okupowanej przez Niemców Polski powstał pierwszy kolegialny organ podziemnych partii politycznych. W skład Głównej Rady Politycznej przy Służbie Zwycięstwu Polski weszli przedstawiciele konspiracyjnych Stronnictwa Ludowego (kryptonim ,,Trójkąt”), Stronnictwa Narodowego (kryptonim ,,Kwadrat”), Stronnictwa Pracy (kryptonim ,,Romb”) i Polskiej Partii Socjalistycznej (kryptonim ,,Koło”). Początkowo relacja między strukturami wojskowymi i cywilnymi Polskiego Podziemia była niejasna i rodziła konflikty. Stąd też przedstawiciele sił politycznych zabiegali o oddzielenie od SZP a potem Związku Walki Zbrojnej i stworzenie samodzielnej organizacji umożliwiającej współpracę z Rządem RP na Emigracji i kierowanie cywilnymi aspektami zrębów podziemnego państwa.
W efekcie 26 lutego 1940 roku podjęto decyzję o utworzeniu Politycznego Komitetu Porozumiewawczego składającego się z reprezentantów trzech stronnictw – Józefa Grudzińskiego (SL), Aleksandra Dębskiego (SN), Kazimierza Pużaka (PPS). Utworzenie organu gwarantowało formalną niezależność od struktur wojskowych ZWZ, jak również samodzielność decyzyjną. Zostało to podkreślone przemianowaniem organizacji na Główny Komitet Polityczny w połowie 1940 roku. W lipcu do komitetu włączono jeszcze Stronnictwo Pracy reprezentowane przez Franciszka Kwiecińskiego.
PKP funkcjonował niezależnie od Delegatury Rządu na Kraj do 1943 roku, gdy został przekształcony w Krajową Reprezentację Polityczną. Jego głównym zadaniem było organizowanie cywilnego ruchu oporu, aktywizowanie ludności, podnoszenie morale, wspieranie podziemnych sił wojskowych, ale także określanie kierunków rozwoju podziemnego państwa. PKP odegrało bardzo ważną rolę w odbudowywaniu zaufania do władz, będą skutecznym przedstawicielstwem partii na terenie okupowanego kraju. PKP rozwijał także współpracę z samą Delegaturą, a jego znaczenie było stopniowo marginalizowane wobec wzrostu zaangażowania Delegatury w organizację spraw krajowych.
Fotografia: Kazimierz Pużak (Wikipedia/IPN, domena publiczna).
