Już w momencie organizowania zalążków działalności Polskiego Państwa Podziemnego zdawano sobie sprawę, iż niezbędne będzie stworzenie niezależnego aparatu sądowniczego, który rozpatrywać będzie liczne sprawy przewinień – zarówno okupantów, jak i polskich wojskowych czy cywilów. Utworzenie tego typu struktury przewidywali twórcy SZP i ZWZ, którzy jeszcze w 1939 roku konsultowali się w tej sprawie m.in. z […]

Przejęcie władzy przez obóz antysanacyjny było początkiem rozprawy z przeciwnikami politycznymi. Mimo iż była ona maskowana hasłami dotyczącymi sprawiedliwości i rozliczenia winnych przegranej kampanii wrześniowej, w rzeczywistości wydawane w tym celu akty prawne naruszały podstawowe gwarancje i zasady związane z pewnością prawa. Świadczy o tym choćby pseudoprawna działalność samego Sikorskiego, za którego wiedzą i przyzwoleniem […]

Zakończenie działań wojennych stanowiło początek rozliczenia za zbrodnie popełniane w okresie trwania konfliktu. Ściganie i karanie zbrodniarzy wojennych zostało zainicjowane aktywnością Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze. W niektórych krajach do dzisiaj toczą się sprawy byłych hitlerowców, którzy nie stanęli wcześniej przed wymiarem sprawiedliwości. W tym miejscu należy dokonać rozróżnienia na sprawy objęte jurysdykcją międzynarodowych trybunałów […]

Jedne z najważniejszych przepisów Konstytucji kwietniowej, szczególnie w odniesieniu do sytuacji, jaka zaistniała po wybuchu II wojny światowej, zawierały artykuły 23 i 24. W czasie, gdy urząd Prezydenta Rzeczypospolitej był opróżniony, funkcję Prezydenta sprawować miał zastępczo Marszałek Senatu, a gdyby Senat był rozwiązany – Marszałek rozwiązanego Senatu. Korzystał on wówczas ze wszystkich uprawnień związanych z […]

Wybuch wojny pociągnął za sobą liczne przeobrażenia o charakterze administracyjnym. Już w latach trzydziestych opracowano teoretyczne założenia konstrukcji stanowiska Głównego Komisarza Cywilnego (GKC) powoływanego na czas wojny i funkcjonującego przy Kwaterze Głównej Naczelnego Wodza. Ostatecznie jednak, mimo iż ustalono ramy działania GKC, nie uchwalono żadnego aktu prawnego konstytuującego to stanowisko. Co więcej, nawet w 1939 […]

Sądownictwo wojskowe korzystało często z pomocy struktur organizacji podziemnych w zakresie wykonywania wyroków likwidacyjnych. W maju 1942 roku powołano do życia Organizację Specjalnych Akcji („Osa”) podporządkowaną szefowi Związku Odwetu. Jednostka zajmowała się przeprowadzaniem operacji szczególnych, w tym uderzeń w przedstawicieli aparatu okupacyjnego. Od 1943 roku oddział funkcjonował w ramach Kierownictwa Dywersji („Kedyw”) pod zmienioną nazwą […]

Omówienie najważniejszych działań na rzecz zabezpieczenia II RP w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej.

Wobec braku możliwości sprawowania urzędu prezydent Ignacy Mościcki postanowił skorzystać z uprawnień przyznanych mu na czas wojny na mocy Konstytucji kwietniowej z 1935 roku. Rozwiązanie prawne przyjęte przez polskiego ustawodawcę było zabiegiem niezwykle ciekawym, a jednocześnie przezornym. Konstytucja kwietniowa wprowadzała bowiem istotne innowacje w stosunku do wcześniejszej Konstytucji marcowej z 1923 roku. „Artykuł 24 konstytucji […]

Historia zawierania umów sojuszniczych przez Polskę i sprzymierzone z nią państwa, szczególnie w kontekście systemu zabezpieczeń przed wojną.

Niezbędnym elementem trwałości władz polskich po zakończeniu kampanii wrześniowej było odtworzenie władz na emigracji. Te, by uzyskać międzynarodowe poparcie i legitymację do działania, zabiegały o uznanie przez przedstawicieli rządów innych krajów. O powszechnym wsparciu dla Polskiego Rządu świadczy postawa mocarstw zachodnich, w tym Stanów Zjednoczonych. 30 września 1939 roku sekretarz stanu Cordell Hull wystosował oświadczenie, […]