Albert Speer (1905-1981) – jeden z najwyższych dygnitarzy III Rzeszy, osobisty architekt Adolfa Hitlera, minister do spraw uzbrojenia, szef Organizacji Todta.
Urodził się 19 marca 1905 roku w Mannheim. Miał dwóch braci. Już w młodości wykazywał duże zainteresowanie naukami ścisłymi, przede wszystkim matematyką. Z tą też dziedziną postanowił związać swoje życie. Życie nieco zweryfikowało jego plany, gdyż rozpoczął studia na kierunku architektury. Uczył się w Wyższej Szkole Technicznej w Karlsruhe. Później przeniósł się do Monachium, gdzie zabawił zaledwie rok na miejscowym Uniwersytecie Technicznym. W 1925 roku ponownie zmienił szkołę, rozpoczynając naukę w berlińskiej Wyższej Szkole Technicznej. Studiował tam do 1927 roku, w roku tym zdał wszystkie egzaminy. Następnie pracował w swojej byłej placówce oświatowej. Odbywał też staż. W międzyczasie, 28 sierpnia 1928 roku, poślubił Margarete Weber, z którą miał szóstkę dzieci. W grudniu 1930 roku, być może pod wpływem swoim słuchaczy (do jego obowiązków należały wykłady w Wyższej Szkole Technicznej), postanowił wstąpić do nazistowskiej partii NSDAP, która w tym czasie zyskała sobie już sporą popularność i reprezentację w niemieckim parlamencie Reichstagu. Speer uzyskał 474 481 numer legitymacji partyjnej. Młody architekt szybko rozpoczął prężną działalność w NSDAP, rozpoczynając prace dla najwyżej postawionych dygnitarzy partyjnych. Pomysły Speera przypadły do gustu przywódcy narodowych socjalistów, Adolfowi Hitlerowi, który zlecił mu chociażby przebudowę Kancelarii Rzeszy. Już w 1934 roku Speer zostaje wyznaczony głównym architektem partii. Jeszcze w tym samym roku zlecono mu projekt budowy miejsca zjazdów partyjnych w niemieckim mieście Norymberdze. Prace trwały kilka lat, w czasie których Speer stworzył słynny Zeppelinfeld. Dodatkowo miał za zadanie gruntowną przebudowę Berlina, którą realizowano stopniowo zarówno przed, jak i w trakcie II wojny światowej. Speer reprezentował styl tradycyjnej architektury, zwany również antymodernizmem. Zakładał budowę monumentalnych i robiących wrażenie budowli, które przytłaczały wielkością i rozmachem. Wykazywał duże przywiązanie do tradycyjnych form, klasycznych. Do jego kompetencji należało także organizowanie wieców nazistowskich. Po wybuchu wojny jego pozycja stopniowo rosła. Jego projekty bardziej podobały się Hitlerowi niż prace Fritza Todta, szefa Organizacji Todta, która zajmowała się budową obiektów wojskowych. Oprócz niemieckich pracowników organizacja ta zatrudniała zmuszonych do pracy robotników z podbitych przez siły III Rzeszy terenów. Jej głównym zadaniem była rozbudowa umocnień granicznych zwanych Linią Zygfryda, a w późniejszym czasie budowa Wału Atlantyckiego czy Linii Gustawa w środkowej części Półwyspu Apenińskiego. 8 lutego 1942 roku dotychczasowy szef organizacji, Fritz Todt, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w katastrofie lotniczej w pobliżu Wilczego Szańca. Niektórzy ze współczesnych historyków dopatrywali się w śmierci Todta spisku zawiązanego przez Hitlera i Speera mającego na celu usunięcie szefa organizacji. Nietrudno się domyślić, iż jego miejsce zajął Albert Speer, który w tym samym roku objął ministerstwo do spraw uzbrojenia i amunicji. Dzięki nieprzeciętnym zdolnościom Speera przemysł niemiecki gwałtownie przyspieszył w drugiej połowie trwania II wojny światowej. Zwiększona została produkcja uzbrojenia oraz surowców, co umożliwiło III Rzeszy prowadzenie wyczerpującej wojny na kilka frontów. Był świetnym organizatorem pracy, którego działalność zdecydowanie poprawiła kondycję popadającej w ruinę gospodarki niemieckiej. Jako szef Organizacji Todta korzystał z usług przymusowo zatrudnionej ludności, zgodnie z planem Fritza Sauckela. Obaj ściśle ze sobą współpracowali. Speer przesyłał Sauckelowi listę potrzebnych robotników, których szybko mu sprowadzano. Warunki bytowania przymusowych pracowników były fatalne, a za swoją pracę praktycznie nie otrzymywali wynagrodzenia. Szczegółów podziału kompetencji odnośnie niewolniczej pracy dostarczają protokoły z narady w Kwaterze Głównej Hitlera 4 stycznia 1944 roku. Speer domagał się m.in. 1,3 mln robotników, zdając sobie sprawę, w jaki sposób będą oni sprowadzeni. Pracował do końca wojny, choć już w 1944 roku zdawał sobie sprawę, iż Niemcy nie są w stanie wygrać. Ostrzegał nawet Hitlera, przekazując mu odpowiednie dane, świadczące o załamaniu niemieckiej gospodarki i armii. Nie został jednak wysłuchany. W gabinecie Karla Dönitza mianowany zostaje ministrem do spraw gospodarki i produkcji. Jego kariera nie trwa jednak długo, gdyż już 23 maja zostaje aresztowany przez żołnierzy kompanii 159. Brygady z 11. dywizji brytyjskiej 1. Armii w jego służbowych pomieszczeniach w pobliżu Glücksburga. Znalazł się bowiem na liście zbrodniarzy wojennych, którzy już wkrótce zostali postawieni przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Przedstawiono mu zarzuty popełnienia przestępstw objętych wszystkimi aktami oskarżenia. Ostatecznie skazany został na 20 lat więzienia za zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne. Po odbyciu kary zajął się pracami publicystycznymi, spisując m.in. swoje wspomnienia wydane w 1969 roku. Zmarł 1 września 1981 roku w Londynie.
