Rozwiązanie Armii Krajowej oraz zakończenie działalności antykomunistycznej organizacji ,,NIE” zbiegły się w czasie z umacnianiem pozycji władz komunistycznych na ziemiach polskich. Głęboka infiltracja struktur Polskiego Podziemia oraz masowe aresztowania wśród byłych członków polskiego ruchu oporu umożliwiały komunistom zwalczenie najbardziej patriotycznego elementu społeczeństwa i zainstalowanie marionetkowego rządu zależnego od Związku Radzieckiego. Niejako na gruzach AK 2 września 1945 roku z inicjatywy płk Jana Rzepeckiego, płk Antoniego Sanojca, płk Franciszka Niepokólczyckiego, ppłk Jana Szczurka-Cergowskiego i płk Janusza Bokszczanina powołana została organizacja ,,Wolność i Niezawisłość” (WiN), której głównym celem było prowadzenie działalności antykomunistycznej obliczonej na odzyskanie pełnej suwerenności i niepodległości kraju. Na czele zrzeszenia stanął Rzepecki, który już 5 listopada 1945 roku został aresztowany przez komunistyczne organy śledcze. Zwiedziony możliwością współpracy i obietnicą braku represji wobec członków podziemia postanowił ujawnić struktury WiN, co pociągnęło za sobą falę aresztowań i zniszczenie dorobku zrzeszenia. Mimo tego organizacja została odbudowana i w kolejnych latach kontynuowała działalność, koncentrując się na współpracy z wciąż istniejącym Rządem RP na Emigracji (bez międzynarodowego uznania). WiN postulowała odbudowanie Polski w przedwojennych granicach na wschodzie, niezależnej od ZSRR, opartej na demokracji i wolności obywateli. W ciągu dwóch pierwszych lat działania prowadziła aktywność propagandową, wspierała demokratyczną opozycję (głównie Polskie Stronnictwo Ludowe), informowała zagranicę o fałszerstwach wyborczych komunistów i represjach względem byłych członków Polskiego Podziemia.
W 1948 roku po aresztowaniu kolejnego zarządu WiN komuniści zainstalowali w zrzeszeniu własne władze, dokonując prowokacji względem członków organizacji. W konsekwencji wielu zakonspirowanych żołnierzy podziemia antykomunistycznego zostało rozpracowanych oraz uwięzionych. Jednocześnie udający członków WiN funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego kontaktowali się z wywiadami krajów zachodnich, sugerując możliwość wspólnej akcji. Grę prowadzono do 1952 roku, kiedy to organizacja została formalnie rozwiązana.
Złapanych członków WiN komuniści sądzili w pokazowych procesach. Aresztowanych skazywano albo na wieloletnie kary więzienia, albo na karę śmierci.
Fotografia tytułowa: Żołnierze powojennej partyzantki antykomunistycznej. Od lewej: Henryk Wybranowski „Tarzan”, Edward Taraszkiewicz „Żelazny”, Mieczysław Małecki „Sokół” i Stanisław Pakuła „Krzewina” (czerwiec 1947). Źródło: Wikipedia, domena publiczna.
