Rok wydania – 2014
Autor – Bohdan Urbankowski
Wydawnictwo – Zysk i S-ka
Liczba stron – 1024
Seria wydawnicza – brak
Tematyka – kompletna biografia Józefa Piłsudskiego dająca szeroką perspektywę jego życia.
Józef Piłsudski jest niewątpliwie jedną z najważniejszych i najwybitniejszych postaci w historii Polski. Fakt ten nie powinien podlegać żadnej dyskusji. Niezależnie od oceny Piłsudskiego oddać trzeba mu ogromny wpływ na kształtowanie sytuacji Rzeczpospolitej. Doniosłość i znaczenie Marszałka wielokrotnie stawały się przyczyną historycznych sporów, a jego życie stało się scenariuszem dziesiątek opracowań, mniej lub bardziej naukowych. Bohdan Urbankowski stanął zatem przed niezwykle trudnym zadaniem zmierzenia się z legendą i biografią wałkowaną setki razy. Na ponad tysiącu stron zapisał koleje życia Piłsudskiego, udowadniając raz za razem, że Marszałek był postacią fascynującą, nietuzinkową i pełną sprzeczności.
Książka Urbankowskiego została przygotowana przez Wydawnictwo Zysk i S-ka, które zadbało o estetyczny wygląd publikacji i jej fachową redakcję. Pod tym kątem docenić trzeba szereg wkładek z materiałami graficznymi, wśród których pozytywnie wyróżniają się mapki sytuacyjne ilustrujące liczne sytuacje z życia Piłsudskiego. Mały minus za wrzucenie przypisów na koniec rozdziału. Spojrzenie na liczbę źródeł wykorzystanych przez autora uświadamia, jak wielką pracę wykonał podczas przygotowań do pisania. Szkoda zatem, że wybrano tak niezręczne rozwiązanie dotyczące przypisów.
Wspomniane odniesienia pokazują, że Urbankowski postarał się o zrobienie solidnego researchu umożliwiającego mu zrozumienie tej zawiłej i skomplikowanej postaci. Zwraca uwagę właściwie na wszystkie aspekty jego życia. Przygląda się umiejętnościom politycznym, dowódczym, stosunkom z podwładnymi, wyobraźni strategicznej, ale i życiu prywatnemu, obserwując miłosne uniesienia i kształtowanie swoistego dziedzictwa, jakie po sobie pozostawił. Właściwie cokolwiek byśmy nie napisali na temat bogactwa treści monografii Urbankowskiego, będzie truizmem. Na tysiącu stron zawarł on wszystko to, co powinno znaleźć się w biografii.
Stąd też dla czytelnika niezwykle ważny będzie klimat lektury. Urbankowski pisze w sposób kompetentny, a jednocześnie przyjemny w odbiorze. Posługuje się licznymi anegdotami, cytuje wypowiedzi uczestników zdarzeń umiejętnie, z rozsądkiem, z dbałością o czytelnika. Stara się bowiem, by jego monumentalne dzieło nie było męczące. Jasne, przy tak dużej ilości informacji w którymś momencie musi nastąpić wrażenie przesytu. Nie wyobrażam sobie przeczytania „Marzyciela i stratega” w dwa dni, bo to zwyczajnie przekracza możliwości przeciętnego czytelnika. I nie chodzi o samą fizyczną możliwość przebrnięcia przez tyle stron, lecz o percepcję, przyjmowanie wiadomości. Potoczysty język narracji na pewno ułatwia ten odbiór. Ba, Urbankowski często wykazuje się bystrością umysłu, lotnością spostrzeżeń, ciętym językiem i wisielczym humorem. Nie zmienia to jednak faktu, że skondensował on ogromną ilość danych. Część „filozoficzna” jest miłym dodatkiem, który ukazuje Piłsudskiego w nieco innej perspektywie. O wiele bardziej ludzkiej, przystępnej. Myślę, że nieco spłycony został wątek postrzegania Piłsudskiego przez kolejne pokolenia, owego dziedzictwa, o którym była już wcześniej mowa. Tyle że postać Marszałka wzbudzała tyle emocji, że pewnie Urbankowski musiałby im poświęcić drugie tyle miejsca.
Biografia Józef Piłsudskiego autorstwa Bohdana Urbankowskiego to dzieło kompletne. Trudno właściwie przyczepić się do któregokolwiek elementu. Polski historyk nie dał się nawet porwać naturalnej chęci hołubienia bądź ganienia Marszałka, co przecież w rodzimej historiografii stało się niechlubnym standardem. Wspaniała praca, która powinna się znaleźć na półce każdego zainteresowanego życiem Piłsudskiego, będąc podstawową skarbnicą wiedzy na jego temat.
Ocena:
