W 1931 roku japońska Armia Kwantuńska sprowokowała incydent graniczny z Chinami, a następnie wkroczyła do Mandżurii, północnej części Chin znajdującej się nieco na wschód od Mongolii. Po krótkiej i zwycięskiej kampanii Japonia zdecydowała się na utworzenie marionetkowego państwa – tak 18 lutego 1932 roku powstało Cesarstwo Mandżukuo. Japończycy zbudowali tam spore lokalne siły zbrojne, które według szacunków pod koniec II wojny światowej mogły liczyć nawet ok. 100 tysięcy żołnierzy. Armia ta była dobrze wyposażona i wyszkolona. W 1945 roku, gdy Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii, siły te zostały prawie w całości wzięte do niewoli.
Sowieci bardzo dobrze wykorzystali nadarzającą się okazję. Mandżukuo już wcześniej było przedmiotem ich zainteresowania. W 1938 roku doszło do bitwy nad Jeziorem Chasan, która jeszcze nie doprowadziła do zasadniczych zmian. Rok później, w wyniku zwycięskiej dla Związku Radzieckiego bitwy nad Chałchyn-goł, Japończycy musieli się wycofać z części zajmowanych terenów. 8 sierpnia 1945 roku Armia Czerwona przeszła do ofensywy (tzw. operacja kwantuńska), podczas której w ciągu zaledwie dwóch tygodni rozbita została japońska armia, a tereny Mandżukuo w całości wyzwolone.
Dominacja japońska nad wojskami Mandżukuo została zastąpiona dominacją komunistyczną. Samo Mandżukuo ponownie stało się Mandżurią i weszło w skład odbudowywanych po wojnie Chin. Tyle tylko, że tam także trwała wojna – walki toczyły się między chińskimi komunistami a siłami Kuomintangu. Armia Mandżukuo została niemal w nienaruszonym stanie wcielona do sił zbrojnych budowanych przez chińskich komunistów Mao Zedonga. Warto podkreślić, iż proces ten odbył się w stosunkowo spokojnych warunkach. Mandżurscy żołnierze chętnie zgodzili się na takie rozwiązanie, gdyż w ich opinii oficjalne chińskie władze związane z Kuomintangiem źle traktowały Mandżurów, dopuszczając się bezsensownych z politycznego punktu widzenia zbrodni wobec nich.
Wsparcie mandżurskich żołnierzy okazało się dla Mao bardzo istotne. W momencie starcia z Kuomintangiem stanowili oni liczne i dobrze zorganizowane siły, jakich w 1945 roku w szeregach komunistów chińskich jeszcze brakowało.
Zdjęcie tytułowe: Żołnierze z Japońskiej Gwardii Cesarskiej podczas odpoczynku w Tajpej w 1895 roku. Dobrze widać tutaj ich wczesne umundurowanie, to wzorowane na francuskim (Wikimedia, domena publiczna).
Marek Korczyk
