Baldur von Schirach (1907-1974) – działacz nazistowski, wieloletni przywódca Hitlerjugend oraz Gauleiter Wiednia. Sądzony podczas procesów przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze.
Urodził się 9 maja 1907 roku w Weimarze. Pochodził z bogatej rodziny, a jego przodkowie po stronie matki mieli korzenie amerykańskie. Dlatego też biegle posługiwał się nie tylko językiem niemieckim, ale i angielskim, którego uczyła go matka. Miał troje rodzeństwa, dwie siostry i brata. W 1925 roku wstąpił do partii nazistowskiej NSDAP. Wcześniej był działaczem grupy Wehrjugendgruppe. Przeniósł się do Monachium, gdzie w 1929 roku rozpoczął działalność na stanowisku przywódcy związku młodych socjalistów. Szybko awansował, działając przede wszystkim w ugrupowaniach skupiających młodzież. W 1931 roku otrzymał stopień „przywódcy młodzieży”, Reichsjungendführer, który odpowiadał randze SS-Reichsführera. Dlatego też w 1933 roku został mianowany przywódcą Hitlerjugend. W tym samym roku nadano mu rangę Gruppenführera w szeregach SA. Baldur von Schirach szybko stał się idolem niemieckiej młodzieży, będąc wzorem do naśladowania dla młodych Niemców. W szeregi jego organizacji chętnie wstępowali nowi członkowie – w drugiej połowie lat trzydziestych stan liczebny Hitlerjugend obejmował aż 90% młodzieży niemieckiej. Młodych obywateli III Rzeszy uczono bezwzględnego posłuszeństwa regułom i przełożonym oraz wychowywano ich w duchu narodowego socjalizmu. Dzieci okazały się wyjątkowo podatne na przekazywaną im ideologię. Niemcy planowali bowiem utworzenie rasy narodowych socjalistów, którzy w przyszłości mieli zająć miejsca ówcześnie rządzących Rzeszą. Wkrótce Hitlerjugend, jeszcze za rządów Baldura von Schiracha, stało się obowiązkowe, pomimo szeregu zobowiązań finansowych, które wykonywali członkowie organizacji. W 1940 roku Schirach wstąpił również do armii niemieckiej i brał udział w kampanii francuskiej, walcząc podczas operacji „Fall Gelb”. W tym samym roku pozbawiono go przywództwa Hitlerjugend, a na jego miejsce powołany został Arthur Axmann. W zamian za to Adolf Hitler mianował go na mniej znaczące stanowisko Gauleitera Wiednia, na której to pozycji pozostał aż do końca II wojny światowej.
Po zajęciu przez Sowietów Wiednia Schirach nagle zniknął. Sprzymierzeni sądzili, że nie żyje, fakt ten potwierdzała wiedeńska plotka, iż Gauleitera powieszono na moście Floridsdorfer na Dunaju. Informacje te okazały się nieprawdziwe, gdyż Schirach wyjechał ze stolicy Austrii i pod przybranym nazwiskiem Richarda Falka udał się do Schwarzu w Tyrolu. Nierozpoznany znalazł sobie pracę w placówce amerykańskiej, gdzie zajął się tłumaczeniami. Poza tym rozpoczął pisanie powieści pt. „Tajemnica Myrny Loy”. 5 czerwca 1945 roku do władz amerykańskich w Schwaz dociera niespodziewany telegram. Jego nadawcą jest Baldur von Schirach, przedwcześnie uznany za zmarłego. Po zgoleniu wąsów, które były przywódca Hitlerjugend zapuścił, aby nie zostać rozpoznanym, jego wizerunek staje się taki, jaki był jeszcze kilka miesięcy temu. Amerykanie bez trudu rozpoznają w nim Gauleitera Wiednia. Żona Baldura Henriette tłumaczy dobrowolne poddanie się męża względami ambicjonalnymi – na wieść o tym, iż członkowie Hitlerjugend będą sądzeni Schirach postanowił ujawnić się i po raz kolejny stanąć na ich czele. Baldur powiedział nawet, że nie miał zamiaru uciekać, nawet gdyby swoją odwagę miał przypłacić utratą życia. Ostatecznie Schirachowi udało się uniknąć kary śmierci, choć można powiedzieć, iż się o nią otarł, gdyż w jego sprawie zasądzono jeden z najwyższych wyroków – 20 lat więzienia.
„Schirach, oskarżony o popełnienie przestępstw objętych rozdziałem pierwszym i czwartym aktu oskarżenia […].
Zbrodnie przeciw pokojowi: Schirach wyzyskiwał Hitlerjugend, do której do 1940 roku wcielono 97 procent młodych ludzi, do wychowania „w duchu narodowego socjalizmu”. Jego organizacja dostarczała kadr uzupełniających partię hitlerowską i prowadziła wojskowe szkolenie przedpoborowe w ścisłej współpracy z Wehrmachtem. Nie wydaje się jednak, by Schirach brał udział w planowaniu wojny napastniczej.
Zbrodnie przeciw ludzkości: Jako gauleiter Wiednia był Schirach pełnomocnikiem Sauckla do spraw wykorzystania siły roboczej. Uczestniczył w deportacji tysięcy Żydów wiedeńskich do Generalnego Gubernatorstwa. Sam nazywał tę działalność „wkładem w kulturę europejską”. Schirach był dobrze poinformowany na temat działalności Einsatzgruppen oraz domagał się zbombardowania jednego z miast angielskich, będącego ośrodkiem kulturalnym, jako odwetu za zamordowanie Heydricha.
Konkuzja: Winny popełnienia przestępstw objętych rozdziałem czwartym aktu oskarżenia, uniewinniony z zarzutów objętych rozdziałem pierwszego aktu.”
W 1966 roku odzyskał wolność po dwudziestu latach odsiadywania wyroku. Rok później wydał swoje wspomnienia „Ich glaubte an Hitler”. Zmarł 8 sierpnia 1974 roku w Kröv-an-der-Mosel.
