Stanisław Skalski

Stanisław Skalski (1915-2004) – polski pilot z czasów II wojny światowej, najlepszy polski as myśliwski, uczestnik bitwy o Wielką Brytanię oraz jeden z głównych lotników „Cyrku Skalskiego”.

Urodził się 27 listopada 1915 roku w Kodymie. Był jedynakiem, co spowodowało, iż rodzice mogli poświęcić mu więcej czasu. Jego ojciec był agronomem, a status rodziny można określić jako „średnio zamożna”. W 1918 roku rodzina Skalskich osiedliła się w Polsce, w Dubnie. Tam też Stanisław zdał w 1933 roku maturę (Gimnazjum Realne im. S. Konarskiego). Następnie rozpoczął edukację w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. Rok później rozpoczął naukę latania. W 1935 roku ukończył kurs pilotażu w Łucku. Wtedy też zrezygnował ze studiów, poświęcając się samolotom. Jego zainteresowanie lotnictwem sprawiło, iż wstąpił do Polskich Sił Powietrznych. Jeszcze w 1935 roku odbył szkolenie w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, a w 1936 roku zaczął szkolenie w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. W 1938 roku uzyskał stopień podporucznika pilota. W tym samym roku został przeszkolony pod kątem samolotów myśliwskich w Wyższej Szkole Pilotażu w Grudziądzu i rozpoczął służbę w 4. pułku lotniczym stacjonującym w rejonie Torunia. Po rozpoczęciu kampanii wrześniowej dowodził kluczem w toruńskiej 142. eskadrze myśliwskiej. Natychmiast po zaatakowaniu Polski wziął udział w czynnych walkach przeciwko Luftwaffe. Już pierwszego dnia kampanii wrześniowej uczestniczył w ataku na samolot Henschel Hs 126 i walnie przyczynił się do jego zestrzelenia. Co więcej, wziął w opiekę niemiecką załogę samolotu, której zagrażała ludność cywilna. Nazajutrz wziął udział w kolejnych walkach i zaliczono mu zestrzelenie dwóch Dornierów Do 17. 3 września powtórzył podobny wyczyn, tym razem Hs 126 oraz samodzielnie zniszczył samolot tego samego typu. Następnego dnia strącił jeszcze Junkersa Ju 87. Dane te jednak mogą zawierać liczne przekłamania, ponieważ w ferworze walki często niewiadomą pozostawał napastnik i ciężko było zidentyfikować konkretne ofiary pilota. W tabeli na dole strony mogą Państwo także zaobserwować pewne rozbieżności. Zanim jeszcze doszło do ostatecznego upadku Wojnie Obronnej Skalski otrzymał rozkaz przekroczenia granicy z Rumunią, co uczynił 17 września, idąc śladem polskich kół wojskowych i politycznych. Stamtąd postanowił udać się na Zachód, aby tam kontynuować walkę w składzie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie formowanych już pod patronatem Francji i Wielkiej Brytanii. Przedostał się do Francji i tam rozpoczął pierwsze szkolenia na zachodnim sprzęcie. Na wiosnę 1940 roku rozpoczął służbę w Wielkiej Brytanii, gdzie odbywał szkolenie myśliwskie.

3 sierpnia 1940 roku przydzielono go do 302. dywizjonu, jednak nie zagrzał tam miejsca na długo. Po dziewięciu dniach odwołano go. Dopiero 30 sierpnia rozpoczął służbę w 501. squadronie, już w toku bitwy o Wielką Brytanię. Dostał przydział do samolotu Hawker Hurricane i szybko odnosił pierwsze sukcesy na brytyjskim niebie. Na pierwszy ogień poszedł bombowiec He 111, zestrzelony jeszcze 30 sierpnia. Świetnie zapowiadającą się passę zniweczył wypadek z 5 września, kiedy to Skalski odniósł obrażenia podczas wyskakiwania z płonącego samolotu. Dzięki szybkiej pomocy kanadyjskiego medyka mógł wkrótce powrócić do walki. Jeszcze w październiku ponownie zasiadł za sterami brytyjskich myśliwców, a w listopadzie ponownie notował trafienia. 1 marca przydzielono go do polskiego 306. dywizjonu. Tam zapoznał się z najnowszym sprzętem, jakim były myśliwce Spitfire. W ramach działań 306. dywizjonu latał nad okupowaną Europę, osłaniając wyprawy bombowe. Warto wspomnieć, iż Skalski dowodził w tym czasie eskadrą B dywizjonu i otrzymał rangę kapitana. We wrześniu 1941 roku udał się na krótki odpoczynek, a do latania powrócił w dywizjonie 316 (od 1 marca 1942 roku), także dowodząc tam eskadrą „B”. Później dowodził dywizjonem 317. (od 5 maja 1942 roku). Szybko zwolnił miejsce, przenosząc się na stanowisko instruktora 58. Jednostki Szkolenia Operacyjnego w listopadzie 1942 roku. Na początku 1943 roku wyraził chęć walki w składzie polskiej jednostki organizowanej w Afryce. W Afryce Północnej latał dla Polish Fighting Team wraz z innymi Polakami. Szybko przyzwyczaił się do klimatu Afryki, dokładając kolejne zestrzelenia do bogatego już myśliwskiego dorobku. W Polskim Zespoly Myśliwskim zanotowano mu trzy zestrzelenia i, niejako na jego część, nazywaną grupkę pilotów „Cyrkiem Skalskiego”. Po rozwiązaniu Polish Fighting Team (wojska Państw Osi przegrały kampanię afrykańską, kapitulując 13 maja 1943 roku), Skalski dowodził 601. squadronem RAF we Włoszech (dowództwo objął 4 lipca 1943 roku). 20 października 1943 roku zdecydował się na powrót do Wielkiej Brytanii. 12 grudnia 1943 roku powierzono mu dowództwo 131. Skrzydła Myśliwskiego. Miał pod swoją komendą trzy dywizjony. W kwietniu 1944 roku Stanisław Skalski ponownie się przeniósł, rozpoczynają pracę w charakterze dowódcy 133. Skrzydła Myśliwskiego. Walczył w czasie alianckiej inwazji na Normandię, odnosząc na niebie Francji kolejne zwycięstwa, które zamknęły listę jego sukcesów. Do 1947 roku Skalski pełnił rozmaite funkcje, będąc m.in. oficerem operacyjnym w 11. Grupie Myśliwskiej oraz oficerem operacyjnym w Niemczech. W czerwcu 1947 roku pilot powrócił do Polski. Pomimo propozycji pracy od Brytyjczyków, nie zdecydował się na pozostanie na emigracji. Nie przywitano go tu jako bohatera. Władze komunistyczne postanowiły uwięzić najlepszego polskiego asa II wojny światowej. Został aresztowany 4 czerwca 1948 roku. Następnie odbył się pokazowy proces, który ze sprawiedliwością nie miał nic wspólnego. 7 kwietnia 1950 roku zapadł wyrok skazujący Skalskiego na karę śmierci. Wyroku nie wykonano, gdyż w 1951 roku karę zamieniono na dożywotnie więzienie. Dopiero 11 kwietnia 1956 roku wypuszczono go na wolność i zrehabilitowano. Za kratami napisał książkę „Czarne krzyże nad Polską”, będącą wspomnieniem wydarzeń września 1939 roku. W listopadzie 1956 roku Skalski ponownie znalazł się w wojsku, gdzie służył do 1968 roku. Po zakończeniu służby pracował jako sekretarz generalny Aeroklubu, a następnie jako wiceprezes Aeroklubu. W 1971 roku odszedł na emeryturę. Po upadku komunizmu w Polsce angażował się w politykę, lecz bez rezultatów. 15 1988 roku, bardziej symbolicznie, Rada Państwa mianowała go generałem brygady. Po rozpoczęciu transformacji starał się dostać do Parlamentu, reprezentując listy Chrześcijańskiej Demokracji i Samoobrony. Sztuka ta nie powiodła się. Zmarł 12 listopada 2004 roku w Warszawie. Pochowano go na Powązkach.

Zestrzelenia:
2 września 1939 – 2 x Do-17
3 września 1939 – 1/4 Hs-126 oraz Hs-126
4 września 1939 – Ju-87
30 sierpnia 1940 – He-111
31 sierpnia 1940 – Bf-109
2 września 1940 – 2 x Bf-109
8 listopada 1940 – 1/3 x 2 Bf-109
24 lipca 1941 – Bf-109
19 sierpnia 1941 – Bf-109
21 sierpnia 1941 – Bf-109
17 września 1941 – Bf-109
10 kwietnia 1942 – Fw-190
28 marca 1943 – Ju-88
2 kwietnia 1943 – Bf-109
4 kwietnia 1943 – Bf-109
24 czerwca 1944 – 2 x Bf-109

Lista zwycięstw sporządzona na podstawie http://www.roman.biskupin.wroc.pl/skalski.html. Łącznie odniósł 21 zwycięstw pewnych, 2 prawdopodobne; jedną maszynę uszkodził, co daje mu miano najlepszego polskiego pilota czasów II wojny światowej.

Jako dodatkowe źródło wiedzy serdecznie polecamy:

Zdjęcie tytułowe za: https://hist.ly/karta/proces-kiblowy/.

Pin