W czasie II wojny światowej Brazylia zmagała się z problemem ataków niemieckich i włoskich okrętów podwodnych, które zatapiały brazylijskie statki handlowe. Dlatego też w sierpniu 1942 roku, po dołączeniu do wojny po stronie aliantów, istotną rolę miała odegrać brazylijska marynarka wojenna – Marinha do Brasil.
Po stronie USA i przeciwko U-Bootom
W pierwszych latach II wojny światowej Brazylia – rządzona przez prezydenta Getulio Vargasa – zachowywała neutralność, podobnie zresztą jak inne kraje Ameryki Południowej. Mimo tego dla Brazylii ważniejsze były relacje z krajami alianckimi niż Państwami Osi skupionymi wokół nazistowskich Niemiec. Zwłaszcza relacje ze Stanami Zjednoczonymi odgrywały kluczową rolę, tak polityczną jak i gospodarczą. Dlatego też, wkrótce po dołączeniu USA do wojny przeciwko Osi, relacje dyplomatyczne Brazylii z Niemcami, Japonią i Włochami uległy zerwaniu. Następnie, 22 sierpnia 1942 roku Brazylia wypowiedziała wojnę Państwom Osi – bezpośrednią przyczyną było zatapianie brazylijskich statków handlowych przez niemieckie i włoskie okręty podwodne.
Do końca sierpnia 1942 roku ataki 21 niemieckich U-bootów i dwóch włoskich okrętów podwodnych doprowadziły do zatopienia 36 brazylijskich okrętów, przyczyniając się do śmierci ok. 2 tysięcy ludzi. Stąd też jednym z kluczowych celów wojennych Brazylii stało się zwalczanie okrętów przeciwnika i ochrona własnych statków przed zatopieniem.
Marinha do Brasil i amerykańskie samoloty
W tym celu okręty wojenne z Marinha do Brasil (pol. Marynarka Brazylii) prowadziły działania eskortowe – we współpracy z aliantami – na terenie środkowego i południowego Atlantyku, aż do Gibraltaru. Podczas działań wojennych okręty brazylijskie zabezpieczały 614 konwojów składających się łącznie z ponad 3 tysięcy statków wojskowych i handlowych. W trakcie tych misji okręty brazylijskie dokonały – według danych niemieckich – 66 ataków wymierzonych w U-Booty.
Kluczowymi punktami zaangażowania Brazylii w wojnę było zapewnienie swobody działania amerykańskim samolotom zwalczającym okręty podwodne – takim jak Consolidated PBY Catalina i Martin PBM Mariner – oraz współpraca US Navy i Marinha do Brasil. Dzięki temu w pobliżu wybrzeża brazylijskiego zatopiono łącznie jedenaście U-Bootów: U-128, U-161, U-164, U-199, U-507, U-513, U-590, U-591, U-598, U-604 i U-662 oraz jeden włoski okręt podwodny „Archimede”. Większość z nich została zatopiona przez operujące nad wodami Brazylii amerykańskie Cataliny i Marinery.
Cena, jaką zapłaciła Marinha do Brasil za swój udział w walkach morskich z Niemcami i Włochami, była stosunkowo niewielka i sprowadzała się do utraty trzech okrętów wojennych. Co ciekawe, tylko jeden z nich – transportowiec „Vital de Oliveira” – został zatopiony w wyniku ataku niemieckiego U-861. Pozostałe dwa zatonęły z powodów niezwiązanych bezpośrednio z walką – minowiec „Camaqua” podczas sztormu, a lekki krążownik „Bahia” w wyniku wypadku związanego z bronią pokładową.
Jedyna marynarka z Ameryki Południowej, która zwalczała U-Booty
Podsumowując, udział Marinha do Brasil w II wojnie światowej – oraz jej współpraca z okrętami i samolotami Stanów Zjednoczonych – zapewnił aliantom 12 zatopień wrogich okrętów podwodnych. Przyczynił się także do zabezpieczenia ponad 600 alianckich konwojów handlowych i wojskowych. Warto o tym pamiętać z tego względu, że udział Brazylii w II wojny światowej przywodzi na myśl głównie działania Brazylijskiego Korpusu Ekspedycyjnego (Força Expedicionária Brasileira, skrót. FEB) oraz 1. Grupy Lotnictwa Myśliwskiego (1º Grupo de Aviação de Caça, skrót 1st GAvCa). Tymczasem Marinha do Brasil także odegrała swoją rolę – będąc notabene jedyną marynarką wojenną z Ameryki Południowej, która czynnie zaangażowała się w walkę z U-Bootami.
Fotografia tytułowa: brazylijski niszczyciel M-1 Mariz e Barros należący do niszczycieli klasy Marcílio Dias, o konstrukcji bazującej na okrętach klasy Mahan z US Navy. Ogółem w marynarce brazylijskiej służyły trzy okręty tego typu i wszystkie brały udział w misjach eskortowych podczas II wojny – m.in. w lipcu 1944 roku zabezpieczały konwój z Brazylijskim Korpusem Ekspedycyjnym wyruszającym do Włoch. Niszczyciele klasy Marcílio Dias są uznawane także za pierwsze okręty wojenne skonstruowane w Brazylii. Źródło: Wikipedia, Marinha do Brasil, CC BY-SA 2.0.
Marek Korczyk
