Tytuł – Komandor Kanafoyski i Oddział Wydzielony „Wisła” w 1939 r.
Rok wydania – 2022
Autor – Mariusz Borowiak
Wydawnictwo – Stara Szuflada
Liczba stron – 214
Tematyka – trzeci tom serii poświęconej Marynarce Wojennej Polski Odrodzonej – tym razem autor bierze na tapet Oddział Wydzielony „Wisła” i Romana Kanafoyskiego, który dowodził jednostką w całym okresie jej istnienia.
Ocena – 7,5/10
Trzeci tom serii Mariusza Borowiaka poświęconej Marynarce Wojennej Polski Odrodzonej jest dedykowany dwóm łączącym się ze sobą tematom. Z jednej strony to historia Oddziału Wydzielonego „Wisła”, z drugiej wpisujący się w dzieje jednostki życiorys komandora Romana Kanafoyskiego, postaci mało znanej, której znaczenia nie należy jednak bagatelizować. Zapisał on bowiem bardzo oryginalne karty historii, dowodząc najpierw jednostką flotylli rzecznej, a następnie oddziałem bijącym się pod Bzurą i próbującym wyjść z niemieckiego okrążenia. Nietypowo jak na marynarzy. Ten epizod największej batalii Wojny Obronnej 1939 roku był mi kompletnie nieznany.
Popularyzacja tematów zapomnianych jest w moim odczuciu największym atutem całej serii. Oddział Wydzielony „Wisła” nie stanowi w tym względzie wyjątku. Próbowałem pogrzebać nieco w Internecie i trafiłem na jedno pełnowymiarowe opracowanie autorstwa Józefa Dyskanta, liczące sobie bagatela czterdzieści lat. Nieco mało, gdy weźmiemy pod uwagę, jak wiele pisało się w Polsce o przebiegu kampanii wrześniowej i uczestniczących w niej jednostkach. Borowiak gruntownie odkurzył temat, opisał go dość dokładnie, a przy tym przypomniał postać komandora Kanafoyskiego. Na uwagę zasługuje szczegółowy opis walk, jakie Oddział Wydzielony „Wisła” prowadził we wrześniu 1939 roku.
Borowiak tradycyjnie sięga po liczne źródła archiwalne i wspomnienia, umiejętnie komponując je z analizami technicznymi oraz taktycznymi. Sporo materiałów jest dostępnych wyłącznie wąskiemu gronu fachowców zajmujących się dziejami polskiej floty (to często przedruki z branżowej prasy, nierzadko sprzed wielu lat). Dobrze zatem, że ukazują się drukiem raz jeszcze, w bardziej przystępnej i dostępnej formie. W przypadku samego dowódcy, Borowiak uzupełnił życiorys Kanafoyskiego o powojenny epilog, choć okres pobytu w obozie jenieckim nie został w książce udokumentowany. Całość uzupełnia natomiast bogaty materiał fotograficzny, w tym liczne zdjęcia odnoszące się do współczesności i ceremonii odsłonięcia pomnika upamiętniającego marynarzy Kanafoyskiego w Bydgoszczy.
„Marynarka Wojenna Polski Odrodzonej” zgodnie z oczekiwaniami jest serią interesującą i odkrywającą nieznane karty historii. Jeśli interesującą Was szczegóły dotyczące samej koncepcji wydawniczej i przygotowania poszczególnych tomów do druku, odsyłam Was do recenzji pierwszej części „Stawiacz min ORP Gryf 1934-1939”. Uznałem bowiem, iż nie ma sensu powtarzać tego samego w kolejnym tekście. Z kronikarskiego obowiązku odnotuję jeszcze, że w międzyczasie ukazał się drugi tom kolekcji, w którym Borowiak szczegółowo opisuje historię Dywizjonu Ćwiczebnego i Dywizjonu Minowców w latach 1921-1939.
O Oddziale Wydzielonym „Wisła” mówi się bardzo mało, choć ze strategicznego punktu widzenia odgrywał on istotną rolę w budowaniu polskiej defensywy w czasie Wojny Obronnej 1939 roku. Cieszę się zatem, że temat ten został uwzględniony przez Borowiaka w serii poświęconej marynarce wojennej RP okresu dwudziestolecia, nawet jeśli jednostka istniała ledwie kilka miesięcy. Jeśli bowiem mówimy o kompleksowym podejściu do rodzimej floty z latach 1919-1939, Oddziału Wydzielonego „Wisła” nie mogło zabraknąć.
Ocena – 7,5/10
