Po mianowaniu W. Sikorskiego premierem ostatecznie 1 października 1939 roku zaprzysiężono Radę Ministrów i od tej pory mówić można o podjęciu legalnych prac gabinetu w zgodzie z przepisami Konstytucji kwietniowej. W samym tylko październiku odbyło się 5 posiedzeń Rady Ministrów, co świadczyć może o dużej aktywności obozu emigracyjnego. 7 listopada 1939 roku Prezydent RP Władysław Raczkiewicz mianował gen. Władysława Sikorskiego Naczelnym Wodzem. Skorzystał przy tym z konstytucyjnych uprawnień – powołanie Naczelnego Wodza zaliczono do prezydenckich prerogatyw, które nie wymagały kontrasygnaty premiera. W tym wypadku nie miałoby to zresztą większego znaczenia wobec dualizmu funkcji Sikorskiego. Dotychczasowy dowódca Armii Polskiej we Francji zastąpił na tym stanowisku marsz. Edwarda Rydza-Śmigłego, który wciąż przebywał w Rumunii. Sikorski z miejsca zabrał się za organizowanie namiastki władz polskich na okupowanych terenach i za jego przyczyną już 8 listopada Rząd RP na Emigracji podjął uchwałę, na mocy której utworzony został Komitet Ministrów dla Spraw Kraju. Kierownictwo nad nowo-powstałą komórką objął gen. Kazimierz Sosnkowski, który jednocześnie został mianowany Komendantem Głównym Związku Walki Zbrojnej. Ustanowienie dowództwa dla Polskiego Podziemia było ewidentnym krokiem w stronę przedłużenia ciągłości istnienia państwa polskiego. Powołanie do życia władz emigracyjnych, które rozpoczęły organizowanie zalążka państwowości na okupowanych terenach miało wytrącić Niemcom i Sowietom argumenty o zniszczeniu polskiego aparatu państwowego i upadku władz Rzeczypospolitej.
9 grudnia 1939 roku prezydent Raczkiewicz powołał do życia Radę Narodową, która miała być odpowiednikiem emigracyjnego parlamentu. Na jej czele stanął Ignacy Paderewski. Sztuczny twór złożony z 22 członków największych emigracyjnych środowisk związanych z SL, SP, SN i PPS nie miał większego wpływu na kształtowanie polityki Rządu RP na Emigracji, stanowiąc jedynie ciało doradcze, którego opinia nie była wiążąca dla gabinetu. Ostatnim krokiem na drodze do odtworzenia namiastki państwowości polskiej na emigracji było powołanie do życia Najwyższej Izby Kontroli, którą utworzono w lutym 1940 roku. Na czele NIK-u stanął Tadeusz Tomaszewski.
„Cele polityki zagranicznej rządu emigracyjnego w okresie francuskim zostały ostatecznie sprecyzowane w Biuletynie MSZ z 28 listopada 1939 r. oraz w okólniku min. Zaleskiego do szefów placówek dyplomatycznych z 19 lutego 1940 r.” Wśród postulatów wymieniono oczywiście odbudowę suwerennego i niepodległego państwa polskiego. Na tym etapie pojawił się natomiast problem określenia stosunków ze Związkiem Radzieckim. Premier Sikorski stał na stanowisku, iż między obydwoma krajami trwa wojna, więc od strony prawnej Polska znajduje się w stanie wojny zarówno z III Rzeszą, jak i z ZSRR. Oficjalne stanowisko rządu wyraził wiceminister spraw zagranicznych Zygmunt Graliński, który potwierdził ten status w odpowiedzi na interpelację Stanisława Mackiewicza z 16 kwietnia 1940 roku. Poglądu tego nie wspierali politycy francuscy i brytyjscy. Można powiedzieć, iż do momentu podpisania układu Sikorski-Majski w 1941 roku relacje między obydwoma państwami trwały w stanie zawieszenia i nie przybrały żadnej oficjalnej formy sankcjonowanej prawnie.
Początkowo siedzibę Rządu Emigracyjnego rozmieszczono w Paryżu, skąd jednak szybko została przeniesiona do Angers. Nie wdając się w szczegółowe rozważania natury politycznej, wystarczy powiedzieć, iż po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 roku Polacy przenieśli się do Londynu, gdzie skorzystali z możliwości ulokowania nowej placówki i eksterytorialności budynków rządowych gwarantowanej przez Wielką Brytanię. Londyn pozostał siedzibą władz polskich do końca II wojny światowej.
Fotografia tytułowa: Władysław Sikorski (Wikipedia, domena publiczna).
Zobacz szóstą część opracowania
„Przekazanie władzy”
Zobacz ósmą część opracowania
„Sojusznicze umowy wojskowe”
