Kliment Woroszyłow (1881-1969) – wysoki dygnitarz wojskowy Związku Radzieckiego, marszałek, członek Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Stalina.
Urodził się 4 lutego 1881 roku w Wierchnije. Pochodził z robotniczej rodziny, od najmłodszych lat musiał ciężko pracować. Od dziesiątego roku życia był zatrudniony w Kopalni Hołubowskiej. Życiorys ten sprzyjał jego karierze w komunistycznym Związku Radzieckim. Jego ojciec, Jefim Woroszyłow, był emerytowanym żołnierzem, pracował jako dróżnik. Matka Marija Wasiliewna była kucharką i praczką. To właśnie ona podjęła decyzję o wysłaniu syna do szkoły powszechnej, gdzie uczęszczał zaledwie dwa lata. W 1896 roku został zatrudniony w Ałtaczewsku na stanowisku gońca, później pomocnika maszynisty w tamtejszych zakładach metalurgicznych. W kolejnych latach stopniowo coraz silniej angażuje się w życie polityczne. W 1898 roku uczestniczy w strajkach, wstępuje do kółka socjaldemokratycznego, wreszcie zostaje zwolniony z pracy i przez trzy lata zarabia na życie przy pracach dorywczych. Nie zrywa jednak z polityką. Gdy w 1903 roku podejmuje się pracy w fabryce parowozów w Ługańsku, postanawia rozpocząć karierę partyjną, co mogło być szansą na odmianę ciężkiego losu. Zacieśnia więzy z bolszewikami, najbardziej radykalną frakcją socjalistyczną. Przełomem w jego karierze politycznej okazują się strajki robotnicze, które przeradzają się w rewolucję 1905 roku. Wyraża oficjalny akces do bolszewików, przewodzi Radzie Delegatów Robotniczych. Na krótko zostaje aresztowany. Po zwolnieniu kontynuuje prace rewolucyjne i w 1906 roku udaje się do Sztokholmu na zjazd partii. Następnie przemyca broń, organizuje bolszewicką siatkę w Ługańsku i redaguje partyjną gazetkę. W tym momencie warto poświęcić kilka chwil jego ocenie. Woroszyłow nie był ani inteligentny, ani specjalnie uzdolniony. Przez długi czas był analfabetę, nie odebrał gruntownego wykształcenia, a luki w edukacji dawały o sobie znać nader często. W późniejszym okresie otoczenie traktowało go jako człowieka bez większych umiejętności, kompletnie pozbawionego cech przywódczych i możliwości bojowych, choć pełnił ważne stanowiska dowódcze. Wydaje się, iż to właśnie te cechy – mierność i brak możliwości – uchroniły go przed czystką stalinowską i przed dalszymi prześladowaniami oraz represjami oraz wywindowały na wyższy szczebel otoczenia Stalina, który nie widział w Woroszyłowie zagrożenia dla własnej osoby. Wróćmy jednak do jego biografii. W okresie aktywnego zaangażowania się w działalność partyjną Woroszyłow poznaje „górę” bolszewickiej hierarchii. W 1908 roku współpracuje z Józefem Stalinem. Następne cztery lata to ciąg kilku aresztowań. Carskie władze nieprzychylne bolszewikom otwarcie występują przeciwko najsilniej zaangażowanym działaczom. Woroszyłow przeprowadza się z Carycyna do Piotrogrodu i tam po raz kolejny próbuje organizować siatkę wśród robotników. Na krótko obejmuje przewodnictwo nad Radą Piotrogrodzką, jednak zmuszony jest do opuszczenia miasta. Powraca do Ługańska i zarządza komitetem miejskim partii. W 1917 roku zostaje wybrany do Centralnego Komitetu Wykonawczego partii. Przenosi się do Piotrogrodu. Rok później, u schyłku I wojny światowej, Woroszyłow organizuje Ługański Socjalistyczny Oddział Partyzancki, a następnie obejmuje dowodzenie nad 5. Armią Ukraińską. Następnie obejmuje dowodzenie nad 10. Armią, która miała bronić Carycyna przed siłami „białych” wojsk, gdzie przebywał w tym czasie Stalin. Po zakończeniu walk sukcesem Woroszyłow został komisarzem spraw wewnętrznych Ukraińskiej Republiki Rad. Cały czas prowadzone były zacięte walki o Ukrainę, w której Armia Czerwona nie mogła wypracować sobie klarownej sytuacji militarnej. Woroszyłow uczestniczył w organizacji jednostek, na krótko obejmował dowodzenie nad poszczególnymi armiami i dywizjami. Szczególne zasługi odnotował na polu współpracy z Siemionem Budionnym przy okazji budowania 1. Armii Konnej, w której otrzymał członkostwo Wojskowej Rady Rewolucyjnej. W 1921 roku, na X Zjeździe partii, Woroszyłow został wybrany do Komitetu Centralnego. W tym samym roku, jeszcze podczas zjazdu, był jednym z najaktywniejszych uczestników tłumienia buntu w Kronsztadzie. W latach 1921-24 Woroszyłow pełnił funkcję dowódcy Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego, gdzie następnie został wybrany do Prezydium Rady Wojskowej. Następnie objął stanowisko dowódcy Moskiewskiego Okręgu Wojskowego. Nominacje te pokazywały, iż przywódcy Związku Radzieckiego darzą Woroszyłowa sporym zaufaniem. Chociaż nie odebrał on wykształcenia militarnego, nie można odmówić mu ambicji i zapału do pracy. To właśnie silnej pozycji i zaangażowaniu Woroszyłow mógł zawdzięczać kolejny awans na stanowisko Ludowego Komisarza Spraw Wojskowych i Morskich pod koniec 1925 roku. Kolejny rok przyniósł następny awans – Woroszyłowa dokooptowano do składu Biura Politycznego partii. Funkcję tę pełnił nieprzerwanie do 1952 roku. Tutaj warto poświęcić kilka chwil na omówienie okresu, w jakim Woroszyłowi przyszło pełnić funkcje wojskowe. Schyłek lat dwudziestych i początek lat trzydziestych to nie tylko czasy światowego kryzysu gospodarczego, to także szybki rozwój Związku Radzieckiego, który przestawiony został na tory gospodarki mniej związanej z komunistyczną wizją państwa. Pozwoliło to chociażby na rozbudowę armii, jej dozbrojenie, a liczne roszady personalne miały umożliwić lepsze wykorzystanie potencjału wojskowego. Woroszyłow powoli w coraz mniejszym stopniu panował nad zmianami. Gdy w 1934 roku jego zastępcą został Michaił Tuchaczewski, w armii znowu powiało świeżością, a prężny dowódca szybko uzupełnił braki Woroszyłowa, dość negatywnie oceniając umiejętności przełożonego. Mimo wszystko należy uznać, iż Armia Czerwona pod rządami Woroszyłowa przeżyła rozkwit, choć zasługi członka Biura Politycznego są mocno kontrowersyjne i pomimo narastającego kultu jego osoby, jego umiejętności i intelekt ocenić można co najwyżej jako mierne. W 1935 roku Woroszyłow awansował do stopnia marszałka. Było to preludium do kolejnego etapu zmian w Armii Czerwonej, choć tym razem ich kierunek nie był postępowy. Od 1936 roku historycy notują okres nazywany „wielką czystką”, w czasie którego zniszczona została większa część kadry oficerskiej armii radzieckiej. Woroszyłow miał swój udział w wyniszczaniu wojskowych, którzy rzekomo zagrażać mieli państwowości i ideologii komunistycznej, w tym samemu Stalinowi. Podporządkowany wodzowi zwierzchnik armii uniknął prześladowań, głównie dlatego, że sam był jednym z pierwszych prześladujących, podpisując liczne wyroki i oskarżenia. To stawia go na równi ze Stalinem, gdy idzie o wyniszczanie kadry oficerskiej, na którą składali się przecież jego współpracownicy i ludzie, z którymi zetknął się podczas kariery militarnej. Efektem czystek było osłabienie Armii Czerwonej, co dostrzegali nawet oficerowie niemieccy, przygotowując się do wojny ze Związkiem Radzieckim. Należy podkreślić, iż wykształcenie nowej kadry dowódczej musiało zająć Sowietom co najmniej kilka lat. Konsekwencją błędnych posunięć były przegrane bitwy w Wojnie Zimowej. 30 listopada 1939 roku Stalin zaatakował Finlandię, spodziewając się zwycięstwa w szybkiej kampanii i zdobyczy terytorialnych. Rzeczywistość zweryfikowała jego zamierzenia. Po kilku tygodniach walk Armia Czerwona ugrzęzła, a Finowie stawili jej zacięty opór. W efekcie w lutym 1940 roku Woroszyłow stracił dowodzenie nad armią na rzecz marsz. Timoszenki. Wkrótce po zakończeniu wojny Stalin oddał w jego ręce stanowisko Ludowego Komisarza Obrony. Woroszyłow, ośmieszony niejako przez niepowodzenie w Wojnie Zimowej, objął funkcję zastępcy przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych. Nie ulegało jednak wątpliwości, iż nastąpił wyraźny regres w jego karierze, przede wszystkim wojskowej. Warto jednak podkreślić, iż jako jeden z ważniejszych dygnitarzy Związku Radzieckiego miał udział w kluczowych decyzjach. W marcu 1940 roku wydano wyrok na polskich oficerów, których następnie pomordowano w Katyniu. Woroszyłow był jednym z sygnatariuszy dokumentu. Obok niego decyzję podpisali Józef Stalin, Ławrientij Beria, Wiaczesław Mołotowa, Łazar Kaganowicz, Michaił Kalinin i Anastas Mikojan. 22 czerwca 1941 roku Niemcy zaatakowały Związek Radziecki. Nieprzygotowana do boju Armia Czerwona szybko zaczęła ponosić spektakularne klęski. Spora część odpowiedzialności spoczywa na barkach duetu Stalin-Woroszyłow, a przegrane były spuścizną po zaniedbaniach poczynionych w końcówce lat trzydziestych i na początku II wojny światowej. W pierwszych dniach wojny Woroszyłow udał się na zachód, gdzie miałby kierować obroną. Szybki postęp sił Wehrmachtu sprawił, iż marszałek powrócił do Moskwy. Tam objął funkcję członka Państwowego Komitetu Obrony, na którego czele stanął Stalin. Jeszcze w lipcu Woroszyłow został odesłany do Leningradu, gdzie miał dowodzić Frontem Północno-Zachodnim. Następnie kierował Frontem Leningradzkim. Po serii odwrotów, których nie mógłby uniknąć zapewne nawet zdolniejszy dowódca niż niedoświadczony i pozbawionych odpowiednich przymiotów Woroszyłow, 10 września 1941 roku został zmieniony przez Stalina. Na jego miejsce przybył Gieorgij Żukow. Sam Woroszyłow stracił zaufanie dyktatora. Mimo tego wyznaczono mu kolejną funkcję, choć nieco mniej odpowiedzialną. Najpierw nadzorował rezerwy wojsk, a we wrześniu 1942 roku został dowódcą frontu partyzanckiego. Jego rola stopniowo malała. Zajmował się coraz mniej znaczącymi zagadnieniami, choć w 1944 roku na krótko kierował administracją terenów zdobywanych przez Armię Czerwoną. Uczestniczył w konferencji teherańskiej, ale jego pozycja w hierarchii przywódczej była niska. Gdy skończyła się II wojna światowa, Woroszyłow objął funkcje kierownicze, gdy szło o pole kulturalne. Do śmierci Stalina w 1953 roku spychany był na dalszy tor, także przez wodza, który nie ufał mu jak niegdyś. W 1953 roku Woroszyłow został wybrany Przewodniczącym Prezydium Rady Związku Radzieckiego. Pełnił tę funkcję do 1960 roku. Nadano mu tytuł Bohatera Pracy Socjalistycznej. Wyróżnienie to było raczej aktem kurtuazji skierowanym w stronę ustępującego działacza. W partii zaszły poważne zmiany, a na szczycie władzy mocne przeszeregowania, w wyniku których najsilniejszą pozycję uzyskał Nikita Chruszczow. Gdy Woroszyłow odważył się wystąpić przeciwko nowemu wodzowi, został pozbawiony niektórych funkcji, choć jeszcze w 1962 roku, a nawet w 1966 roku oficjalnie obejmował stanowiska w Prezydium Komitetu Centralnego czy Radzie Najwyższej. Oskarżano go o wspieranie frakcji antypartyjnej z Mołotowem i Kaganowiczem na czele. Nie było to do końca prawdą, a sam Woroszyłow nie bardzo wiedział, kogo tak naprawdę poprzeć w sporach wewnątrzpartyjnych. Ze względu na wiek oraz coraz mniejsze zaufanie, jakim go darzono, odsunął się od życia politycznego. Z coraz mniejszym zainteresowaniem śledził rozwój wydarzeń. W 1968 roku spisał swoje wspomnienia. Zmarł 2 grudnia 1969 roku w Moskwie. Pochowano go na Placu Czerwonym.
