Kalendaria II wojny światowej – kampania włoska 1943

Lipiec 1943

  • 3 lipca – lotnictwo alianckie przystępuje do operacji masowego bombardowania Sycylii, celu operacji desantowej „Husky”.
  • 8 lipca – z Afryki Północnej wyrusza szereg konwojów, które kierują się na północ. Ich celem jest Sycylia. Kwatera główna Kesselringa w Frascati zostaje zbombardowana przez aliantów.
  • 9 lipca – w godzinach popołudniowych flotylle okrętów alianckich zbliżają się do miejsc desantowania na Sycylii. Warunki atmosferyczne są niesprzyjające, dopiero w godzinach wieczornych cichnie wiatr.
  • 10 lipca – pod osłoną nocy na Sycylii lądują oddziały 7. armii amerykańskiej gen. George’a Pattona i 8. armii brytyjskiej gen. Bernarda Law Montgomery’ego. Armada licząca 3266 statków przetransportowała 160 000 żołnierzy z 1008 działami i 600 czołgami i wyładowała oddziały w rejonie Licata, Gela i Scoglitti oraz w pobliżu Syrakuz. Desanty przebiegały bez przeszkód, a broniące Sycylii dziesięć dywizji włoskich i trzy niemieckie nie zdecydowały się na kontrakcję.
  • 11 lipca – alianci zabezpieczają przyczółki pod Licata, Gela i Scoglitti. Zatopiony zostaje włoski okręt podwodny „Flutto”. Garnizon Augusty wszczyna alarm. Niemcy niszczą działa, amunicję oraz zbiorniki z paliwem.
  • 12 lipca – kontratak niemieckiej dywizji pancernej na odcinku lądowania amerykańskich żołnierzy. Dywizja „Hermann Göring” wspomagana setką czołgów zostaje odparta dzięki silnemu ostrzałowi amerykańskiej 1. dywizji artylerii. Na brytyjskim odcinku frontu zajęte zostaje lotnisko w Syrakuzach.
  • 13 lipca – oddziały brytyjskie zostają zatrzymane w rejonie Augusty. 30 włoskich ścigaczy rusza z misją zaatakowania floty sprzymierzonych – wracają do baz bez odbycia kontaktu bojowego z przeciwnikiem.
  • 14 lipca – 45. dywizja działająca w ramach 7. armii zajmuje lotnisko Biscari. Niemcy tracą 80 samolotów.
  • 16 lipca – w liście do marsz. Smutsa Winston Churchill zastanawia się nad dalszą strategią działań sojuszników. Ustala, iż należy forsować plan ofensywy we Włoszech zamiast na Sardynii i Korsyce.
  • 17 lipca – 8. armia zostaje zatrzymana na równinie katańskiej u podnóży masywu Etny. Adolf Hitler zwołuje konferencję z udziałem dyplomatów i wojskowych, w której ustalone zostają cele strategiczne działań we Włoszech.
  • 18 lipca – Hitler zaprasza Benito Mussoliniego na rozmowy do Feltre.
  • 19 lipca – spotkanie Hitlera i Mussoliniego z głównodowodzącymi ich wojsk na Sycylii. Do konferencji doszło w Feltre, gdzie generałowie poinformowali dyktatorów o konieczności wycofania na Półwysep Apeniński. Mussolini nalega na przysłanie posiłków z Niemiec, Hitler krytykuje Włochów i atakuje ich za bierność. Oprócz obietnic wsparcia technicznego Włosi nie uzyskują nic.
  • 22 lipca – trwa marsz jednostek amerykańskich, które zajmują Agrigento oraz Palermo.
  • 23 lipca – armia Pattona opanowuje Marsalę.
  • 24 lipca – rozpoczyna się posiedzenie Wielkiej Rady Faszystowskiej zwołanej przez Mussoliniego. Duce chce uzyskać poparcie względem prowadzonych na froncie działań. Organizuje się jednak prężna grupa spiskowców, a konferencja przeciąga się.
  • 25 lipca – podczas spotkania Wielkiej Rady Faszystowskiej dochodzi do przegłosowania wniosku o pozbawienie urzędu Mussoliniego. Ten udaje się do króla Wiktora Emanuela III, który nakazuje aresztowanie dyktatora. Nowy rząd formuje Pietro Badoglio.
  • 26 lipca – Hitler nakazuje Otto Skorzenemu przygotowanie planu operacji „Eiche” – uwolnienia Mussoliniego.
  • 27 lipca – Badoglio wysyła depeszę do Hitlera, w której zapewnia niemieckiego dyktatora o chęci kontynuowania walki po stronie Rzeszy.
  • 28 lipca – król Wiktor Emanuel III podejmuje decyzję podjęcia rokowań z aliantami. Badoglio rozpoczyna przygotowania do negocjacji, wysyłając do sprzymierzonych swoich ludzi.
  • 29 lipca – siły 1. dywizji piechoty zajmują Nikozję i Agirę i rozpoczynają atak na Troinę. Niemiecki wywiad przechwytuje rozmowę Churchilla i Roosevelta dotyczącą rychłego zawieszenia broni z Włochami.
  • 30 lipca – 7. armia opanowuje port w Palermo.

Sierpień 1943

  • 1 sierpnia – wojska niemieckie i włoskie broniące Sycylii otrzymują rozkaz wycofania się z wyspy i przygotowania do przeprawy przez Cieśninę Messyńską.
  • 3 sierpnia – w Genui, Turynie i Mediolanie wybuchają strajki robotników, którzy domagają się pokoju i zakończenia działań militarnych.
  • 6 sierpnia – we włoskiej miejscowości Tarvisio spotykają się RibbentropKeitel z Ambrosio i nowym włoskim ministrem spraw zagranicznych Raffaelo Guargilia. Rozmowy nie satysfakcjonują żadnej ze stron, narasta wzajemna nieufność.
  • 7 sierpnia – oddziały niemiecko-włoskie rozpoczynają przeprawę przez Cieśnię Messyńską.
  • 8 sierpnia – oddziały alianckie lądują w Torrenova i rozpoczynają atak na pobliskie miejscowości.
  • 10 sierpnia – Badoglio, pod presją robotników, postanawia znieść faszystowskie związki pracownicze i przywrócić związki pracy.
  • 12 sierpnia – zajęte zostaje San Agata di Militello.
  • 13 sierpnia – oddziały amerykańskie zajmują kluczowe dla obrony niemieckiej punkty w Randazzo.
  • 15 sierpnia – do Madrytu przybywa Giuseppe Castellano, który domaga się od ambasady brytyjskiej rozpoczęcia rokowań pokojowych. Spotykają się również delegacje wojskowych włoskich i niemieckich w Bolonii. Alfred Jodl raportuje do Berlina, iż pozostały powody do podejrzeń.
  • 16 sierpnia – Włosi i Niemcy kończą operację ewakuacji swoich sił z Sycylii. Blisko 77 000 żołnierzy opuściło wyspę zanim do Messyny dotarli Amerykanie.
  • 17 sierpnia – alianci wkraczają do Messyny (amerykańska 3. dywizja). Bilans kampanii na Sycylii wynosi 150 000 wziętych do niewoli Włochów lub Niemców, 12 000 zabitych lub rannych, 267 samolotów i 188 czołgów zniszczonych po stronie Państw Osi oraz 31 158 ludzi zabitych, zaginionych lub rannych po stronie sprzymierzonych.
  • 20 sierpnia – z Castellano spotykają się gen. Smith i bryg. Strong, którzy prowadzą negocjacje pokojowe z ramienia Narodów Zjednoczonych. Castellano przedstawiono szereg warunków, które muszą podpisać Włosi, aby zakończyć wojnę.
  • 27 sierpnia – rząd ZSRR aprobuje tekst 44 artykułów pokojowych przygotowanych z myślą o kapitulacji Włoch.
  • 30 sierpnia – do Rzymu przybywa nowy ambasador niemiecki Rudolf Rahn. OKW wydaje dyrektywę dotyczącą zajęcia Włoch przez jednostki niemieckie.
  • 31 sierpnia – spotkania z Castellano zostają zainaugurowane na wyzwolonej przez aliantów Sycylii.

Wrzesień 1943

  • 3 września – dwie dywizje brytyjskiej 8. armii rozpoczynają desantowanie przez Cieśninę Messyńską w rejonie Reggio di Calabria. O 17.30 w Fairfield Camp gen. Smith i gen. Castellano podpisują kapitulację Włoch. Ma ona wejść w życie 8 września i wtedy też do publicznej wiadomości zostaną podane informacje o sygnowanym dokumencie.
  • 7 września – Niemcy przystępują do rozbrajania sił włoskich na Półwyspie Apenińskim.
  • 8 września – z północnoafrykańskich portów wyruszają konwoje alianckie kierujące się pod Salerno. Za pośrednictwem Radia Agier gen. Eisenhower ogłasza kapitulację Włoch. Tego samego dnia z portów włoskich wyrusza włoska flota, kierując się do portów alianckich.
  • 9 września – rozpoczyna się operacja desantowa pod Salerno. Lądują tam X korpus brytyjski oraz VI korpus amerykański. Naprzeciw nich stają m.in. oddziały niemieckiej 16. dywizji pancernej. Tymczasem 1. dywizja brytyjska rozpoczyna operację opanowania Tarentu. Miasto zostaje zdobyte, a brytyjscy żołnierze uderzają ku Bari. Gen. Rommel zajmuje Triest. Badoglio wraz z królem opuszczają Rzym zajęty przez Niemców. Wiktor Emanuel III rusza do Pescary. Niemcy zatapiają włoski pancernik „Roma”.
  • 10 września – niemieckie bombowce nurkujące Stukas dokonują nalotów na plaże pod Salerno.
  • 11 września – Niemcy przystępują do kontruderzenia siłami 16., 26. dywizji pancernych oraz 3. dywizji grenadierów pancernych. Do walki na brytyjskim odcinku frontu wchodzi 45. dywizja amerykańska, łatając dziurę w pobliżu rzeki Sele.
  • 12 września – ciężkie walki pod Battipaglia, gdzie Niemcy wysyłają silne kontrnatarcie przeciwko brytyjskim jednostkom. Komandosi Otto Skorzenego odbijają Mussoliniego z hotelu Campo Imperatore w masywie Abruzzów. Duce obejmuje przywództwo Republiki Socjalnej utworzonej z terenów północnych Włoszech.
  • 14 września – w związku ze zmasowaną ofensywą Niemców pod Salerno alianci rzucają do walki wszystkie siły powietrzne obecne na Sycylii. Dodatkowo przybywa wsparcie 7. brytyjskiej dywizji pancernej.
  • 15 września – niemieckie natarcia ustają, Kesselring postanawia wycofać swoje siły.
  • 16 września – siły 5. i 8. armii spotykają się, stykając skrzydłami. Alianci otrzymują znaczne posiłki, Niemcy wycofują się.
  • 18 września – Niemcy rozpoczynają odwrót spod Salerno, maksymalnie utrudniając Brytyjczykom i Amerykanom posuwanie się w głąb lądu. Niszczone sa mosty, drogi, skrzyżowania.
  • 20 września – Niemcy ewakuują Sardynię.
  • 23 września – 5. armia zajmuje Oliveto.
  • 27 września – 5. armia wkracza do Nocevy. 8. armia zajmuje lotnisko pod Foggią.
  • 29 września – na Malcie Badoglio podpisuje tekst tzw. „długich warunków”.

Październik 1943

  • 1 października – Niemcy wycofują się z Neapolu, niszcząc uprzednio urządzenia portowe i rekwirując pojazdy mechaniczne. Urządzają się teraz na linii rzeki Volturno. Brytyjscy komandosi lądują pod Termoli.
  • 4 października – niemieckie siły zostają ewakuowane z Korsyki.
  • 7 października – sprzymierzeni wkraczają do zrujnowanego Neapolu.
  • 9 października – na prawej flance sił alianckich 8. armia rozpoczyna powolny marsz do Campobasso.
  • 10 października – kolejny z serii alianckich nalotów na miasteczko Cassino.
  • 12 października – alianci rozpoczynają atak na linii rzeki Volturno.
  • 13 października – Włosi wypowiadają wojnę Niemcom. Oddziałom alianckim udaje się w części przekroczyć Volturno. Na Monte Cassino dochodzi do spotkania ppłk Schlegela z opatem Diamare – celem jest ewakuacja dóbr klasztornych.
  • 14 października – wojskom sił sprzymierzonych udaje się przerzucić przyczółki przez Volturno, rozpoczyna się przekraczanie linii wyznaczonej przez rzekę.

Listopad 1943

  • 2 listopada – lewe skrzydło 5. armii dociera do rzeki Garigliano.
  • 5 listopada – Rommel zostaje odwołany z frontu włoskiego i rozpoczyna przygotowywanie obrony w północnej Francji. 5. korpus gen. McCreery’ego otrzymuje rozkaz zajęcia Monte Camino.
  • 8 listopada – patrole 8. armii przeprawiają sie przez rzekę Sangro.
  • 28 listopada – 8. armia, po ciężkich bojach, osiąga linię rzeki Sangro.

Grudzień 1943

  • 1 grudnia – alianci wyprowadzają natarcie 46. dywizji.
  • 2 grudnia – alianci wyprowadzają natarcie 56. dywizji.
  • 4 grudnia – siłom 56. dywizji udaje się wedrzeć na Monte Camino. Zostają jednak odrzucone przez kontrnatarcie niemieckie.
  • 5 grudnia – 8. armia dociera do rzeki Moro. Zapada decyzja o utworzeniu Zjednoczonego Dowództwa Teatru Śródziemnomorskiego.
  • 6 grudnia – sprzymierzeni zabezpieczają wierzchołek Monte Camino.
  • 7 grudnia – alianci wyprowadzają natarcie 36. dywizji na San Pietro.
  • 9 grudnia – 8. armia przeprawia się przez rzekę Moro i rozpoczyna natarcie na Ortonę. Gen. Eisenhower zostaje dowódcą Zjednoczonego Dowództwa Teatru Śródziemnomorskiego. Ostatnie oddziały niemieckie zostają usunięte z Monte Camino.
  • 16 grudnia – Niemcy wycofują się z pozycji Monte Lungo i San Pietro. Do walk włącza się 2. dywizja marokańska.
  • 19 grudnia – na froncie włoskim zastój – Churchill krytykuje przerwanie ofensywy, uważając to za skandaliczne.
  • 21 grudnia – Marokańczycy ponownie wchodzą w kontakt bojowy z Niemcami. Tymczasem zaczynają przybywać pierwsze oddziały 3. dywizji algierskiej luzującej 45. dywizję amerykańską.
  • 24 grudnia – gen. Henry Wilson zostaje Naczelnym Dowódcą Śródziemnomorskiego Teatru Wojennego.
  • 27 grudnia – łupem 8. armii pada Ortona, zajęta po dwutygodniowych walkach ulicznych.