W pierwszym okresie wojny w Afryce Północnej – toczonej między Włochami a Wielką Brytanią – za jedną z najgroźniejszych brytyjskich broni uchodziły czołgi Mk II Matilda. Wyjątkową skutecznością wykazały się zwłaszcza w czasie operacji „Compass”, czyli rozpoczętej w grudniu 1940 r. udanej brytyjskiej kontrofensywy. Nacierające wówczas Matildy były często dla Włochów, słabo uzbrojonych w broń ppanc., niemal nie do zniszczenia.
Najlepszym tego przykładem był zakończony sukcesem atak Mk II Matild na włoski obóz wojskowy w Nibeiwie. Wówczas brytyjskie czołgi szybko rozprawiły się z włoskimi czołgami M11, a następnie umożliwiły piechocie zajęcie Nibeiwy. Włoski lekarz wojskowy będący na miejscu tego starcia, podsumował Mk II Matildy w bardzo wymowny sposób, określając je jako „najbliższą piekłu rzecz, jaką kiedykolwiek widział”.
Sytuacja ta, bardzo korzystna dla brytyjskich czołgistów, nie utrzymywała się jednak zbyt długo. Kiedy 15 maja 1941 r. wyruszyła kolejna brytyjska ofensywa – operacja „Brevity” – to Włosi byli już lepiej przygotowani, a uchodzący za elitę Bersalierzy mieli zadać Matildom poważny cios.
Doszło do tego w momencie ataku Brytyjczyków, w którym wzięły udział łącznie 24 Mk II Matildy. 12 z nich należało do szwadronu C, który przypuścił bezpośredni atak na stanowiska dział przeciwpancernych kal. 47 mm obsługiwanych przez 8 Pułk Bersalierów. Nie minęła nawet godzina, gdy 7 spośród tych czołgów zostało zniszczonych ogniem włoskich dział. Były to poważne straty, które zaskoczyły i zaniepokoiły Brytyjczyków. Ponadto, wkrótce 5 kolejnych Mk II Matild zostało zniszczonych – tym razem przez czołgi niemieckiego Afrika Korps Erwina Rommla.
Dlatego też operacja „Brevity” nie zakończyła się sukcesem, a na utratę Mk II Matild skarżył się nawet sam premier Winston Churchill. Włosi z kolei cieszyli się z odniesionego zwycięstwa, które pozytywnie wpłynęło na ich morale. Za sprawą Bersalierów okazało się bowiem, że nie są one tak „niezniszczalne”, jak wcześniej sądzono. Co też ciekawe, dowódca 8 Pułku Bersalierów – pułkownik Ugo Montemurro – został za zniszczenie Mk II Matild odznaczony przez Niemców Krzyżem Żelaznym I klasy. Było to niewątpliwe wyróżnienie świadczące o tym, że nawet niemieccy dowódcy – na ogół niezbyt przychylnie oceniający włoskich żołnierzy – uznali akcję płk Montemurry za godną pochwały.
Bibliografia:
T. Pawłowski, „Niezasłużona legenda: Matilda II” [w:] „Historia Wojsko i Technika”, nr spec. 4/2016.
J. Latimer, „Wojna na pustyni 1940. Operacja Compass”, Poznań 2009.
Fotografia tytułowa: włoscy Bersalierzy w Afryce Północnej w 1941 r. Wikimedia, Bundesarchiv, Bild 101I-783-0119-23A / Dörner / CC-BY-SA 3.0.
Marek Korczyk
