Wasilij Czujkow – radziecki wojskowy, dowódca obrony Stalingradu, uhonorowany tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.
Urodził się 12 lutego 1900 roku w Sieriebrianie Prudy. W czasie rewolucji wstąpił do Armii Czerwonej. Był także członkiem partii bolszewickiej. Brał udział w walkach z ,,białymi” oraz wojnie polsko-bolszewickiej, w czasie której został poważnie ranny. W latach dwudziestych kształcił się na Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego w Moskwie. Następnie dowodził kolejnymi jednostkami, by w przededniu radzieckiej ofensywy przeciwko Polsce objąć 4. Armię. Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych przebywał na Dalekim Wschodzie, gdzie współpracował głównie z Chińczykami. Jego doświadczenia miały zostać w przyszłości wykorzystane do porozumienia z Czang Kaj-szekiem. Czujkow cieszył się dużym zaufaniem dowództwa i partyjnej wierchuszki. Dzięki temu uniknął prześladowań w okresie Wielkiej Czystki. We wrześniu 1939 roku wziął udział w kampanii przeciwko Polsce i zasłynął przyjęciem parady zwycięstwa w Brześciu nad Bugiem. Był to symboliczny moment wieńczący zbrodniczą współpracę Związku Radzieckiego i III Rzeszy. Po pokonaniu Polski Armia Czerwona dokonała agresji na Finlandię. Nieprzygotowane do walki w trudnych warunkach terenowych jednostki radzieckie poniosły ogromne straty w starciu z wielokrotnie słabszym przeciwnikiem. Czujkow nie został uznany bezpośrednim winowajcą porażek, ale odesłanie do Chin w charakterze doradcy Czang Kaj-szeka mogło zostać odebrane jako degradacja.
22 czerwca 1941 roku III Rzesza zaatakowała ZSRR. Druzgocące klęski w pierwszych tygodniach kampanii skłoniły radzieckie dowództwo do licznych przetasowań wśród kierujących armiami. W efekcie na początku 1942 roku Czujkow został wezwany do ZSRR, a kilka miesięcy później został mianowany dowódcą 64. Armii broniącej Stalingradu. Miasto było jednym z elementów obrony południowego odcinka frontu, gdzie zostało skierowane natarcie m.in. niemieckiej 6. Armii gen. Friedricha von Paulusa uderzającej w stronę roponośnego Kaukazu. Czujkow osobiście odpowiadał za przygotowanie defensywy Stalingradu. Miasto spełniało rolę odizolowanego punktu oporu oraz symbolu radzieckiej niezłomności. Przez ponad pół roku siły Armii Czerwonej rozpaczliwie broniły się w zdruzgotanym Stalingradzie, by wreszcie zamknąć wojska niemieckie w wielkim kotle, który ostatecznie zlikwidowano na początku 1943 roku. Czujkow dowodził w tym czasie także 62. Armią, nakazując walkę do ostatniego żołnierza. Jego niezłomna postawa zaskarbiła mu sympatii żołnierzy i dowództwa. Szybko został wykreowany na bohatera obrony, a zwycięstwo w bitwie o Stalingrad stało się momentem przełomowym kampanii. Niemała w tym zasługa samego Czujkowa, który skutecznie zreorganizował rozbite wcześniej jednostki i wykorzystał warunki terenowe i atmosferyczne do pokonania Niemców. Z dużą wprawą dostosował taktykę walki w mieście, skracając dystans do nieprzyjaciela, co skutecznie uniemożliwiało Niemcom wykorzystanie przewagi w sile artyleryjskiej i wsparcia lotniczego. Mimo ogromnych strat Sowieci wytrwali na pozycjach. W dowód zasług podległe Czujkowowi jednostki (zreorganizowana 62. Armia) zostały przemianowane na 8. Armię Gwardyjską i ruszyły do kontrnatarcia w składzie 1. Frontu Białoruskiego. Przebyły trudny szlak bojowy, goniąc wycofujących się Niemców przez Ukrainę i Polskę aż po Berlin. Siły Czujkowa wzięły udział m.in. w wyniszczających walkach o Poznań, który udało się im wyzwolić w lutym 1945 roku. Następnie zostały zaangażowane do operacji berlińskiej. Po raz kolejny to Czujkowowi przypadł zaszczyt odebrania kapitulacji przeciwnika – 2 maja 1945 roku poddał się przed nim gen. Helmut Weidling kierujący obroną stolicy III Rzeszy.
Po zakończeniu walk Czujkow został mianowany dowódcą wojsk w radzieckiej strefie okupacyjnej. Po powrocie do Związku Radzieckiego dowodził Kijowskim Okręgiem Wojskowym, a w 1955 roku został awansowany do rangi Marszałka ZSRR. W latach sześćdziesiątych pełnił funkcję Dowódcy Wojsk Lądowych ZSRR, a od 1961 roku zasiadał w Komitecie Centralnym Partii Bolszewickiej. Później dowodził jeszcze Obroną Cywilną. Spisał także wojenne wspomnienia. Zmarł 18 marca 1982 roku w Moskwie. Jego ciało symbolicznie złożono przy pomniku na Kurhanie Mamaja w dawnym Stalingradzie.
