Dino Grandi

Dino Grandi (1895-1988) – włoski polityk, minister, hrabia Mordano, członek Wielkiej Rady Faszystowskiej.

Urodził się 4 czerwca 1895 roku w Mordano na terenie Włoch. W czasie I wojny światowej służył we włoskiej armii, następnie kontynuował studia prawnicze w Bolonii. W tym czasie związał się z ruchem faszystowskim, stając się bliskim współpracownikiem przywódcy ugrupowania Benito Mussolinego. Początkowo Grandi nie odznaczał się radykalizmem charakterystycznym dla wielu popleczników Mussoliniego – z czasem jednak stał się zwolennikiem twardego kursu, opowiadając się nawet za odsunięciem zbyt umiarkowanego w jego opinii Mussoliniego. Fascynowały go tradycyjne nacjonalistyczne faszystowskie ideały, w tym chęć odnowy społecznej, wzmocnienia władzy państwowej czy odbudowy utraconego przed wiekami imperium. W 1920 roku wstąpił do faszystowskiej bojówki Czarnych Koszul i krótko po tym został wybrany do włoskiej Izby Deputowanych. Po udanym zamachu stanu w październiku 1922 roku Grandi stał się jednym z wykonawców polityki Mussoliniego.

Pełnił liczne funkcje rządowe, od 1929 roku był nawet ministrem spraw zagranicznych, a następnie ambasadorem włoskim w Wielkiej Brytanii. Starał się wzmocnić relacje na linii Rzym-Londyn. Mimo sukcesów w budowie porozumienia miał niewielki wpływ na politykę zagraniczną Włoch zdominowaną wówczas przez wybory Mussoliniego. Proces decyzyjny był bowiem uzależniony od duce i jego poglądów. Opowiedzenie się po stronie nazistowskich Niemiec było początkiem przymierza dwóch reżimów i pierwszym krokiem na drodze do wojny. Grandi był przeciwnikiem wikłania się w konflikt, uznając zaangażowanie militarne za osłabienie państwa. W 1939 roku został odwołany z Londynu i mianowany ministrem sprawiedliwości. Wiązało się to ze stopniowym ograniczaniem jego pozycji. Od 30 listopada 1939 roku sprawował funkcję prezydenta Izby Deputowanych.

Przełomowym momentem w karierze Grandiego było posiedzenie Wielkiej Rady Faszystowskiej w dniach 24-25 lipca 1943 roku. Grandi był wówczas jednym z liderów wewnętrznej opozycji, sprzeciwiając się polityce Benito Mussoliniego. Wygłosił płomienne przemówienie, w którym ostro skrytykował duce, przede wszystkim w kontekście dalszego zaangażowania w wyniszczającą wojnę. Wobec prób obrony Mussoliniego pod obrady postawiono wniosek o odwołanie duce. Grandi i jego poplecznicy doprowadzili tym samym do obalenia Mussoliniego, który po krótkim uwięzieniu został uwolniony przez niemieckich komandosów i w północnej części Włoch stworzył marionetkową, zależną od Berlina Republikę Socjalną. W 1944 roku fasadowy trybunał zaocznie skazał Grandiego na karę śmierci. W tym czasie Grandi zdążył opuścić Włochy i udał się do Hiszpanii, co uchroniło go przed zemstą Mussoliniego i represjami. Następnie znalazł azyl w Portugalii i krajach Ameryki Południowej. Do ojczyzny powrócił w 1960 roku. Dożył sędziwego wieku. Zmarł 21 maja 1988 roku w Bolonii.