Eksterminacja narodu żydowskiego, mimo ogromu zbrodni popełnianych przez Niemców, w opinii nazistowskich dygnitarzy nie przebiegała wystarczająco sprawnie. Dlatego też w drugiej połowie 1941 roku przedstawiali plany ,,rozwiązania kwestii żydowskiej”. Jesienią rozpoczęto masowe deportacje ludności żydowskiej z krajów zajmowanych przez III Rzeszę. Docelowo Żydzi mieli trafić do okupowanej przez Niemców Polski, gdzie organizowano w tym czasie system obozów koncentracyjnych.
Spotkanie na szczycie
Przełomowym momentem dla planów eksterminacji ludności żydowskiej było spotkanie, które odbyło się 20 stycznia 1942 roku w berlińskim budynku Grossen Wannsee 56-58. Na zaproszenie szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) Reinharda Heydricha na konferencję przybyli najważniejsi niemieccy dygnitarze. Zaproszeni zreferowali dotychczasowe wyniki oczyszczania niemieckiej rasy, komentując przymusową emigrację ludności żydowskiej oraz liczebność populacji Żydów w Europie. W czasie obrad ustalono plan tzw. ,,ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (niem. Endlösung der Judenfrage). W ten eufemistyczny sposób określono operację całkowitej eksterminacji ludności pochodzenia żydowskiego. Miała ona przebiegać w kilku etapach. Pierwszym było odseparowanie ludności żydowskiej od pozostałej części społeczeństwa. Z okupowanych przez Niemców terytoriów miały wyruszyć masowe transporty do obozów koncentracyjnych. Tam część więźniów miała zostać zmuszona do niewolniczej pracy, a następnie przeznaczona do fizycznej eksterminacji. Znaczna część jeńców po przybyciu do obozów i negatywnej kwalifikacji trafiała bezpośrednio do komór gazowych.
Warto podkreślić, że w czasie konferencji w Wannsee omówiono także założenia projektu uśmiercania więźniów gazem. W tym czasie prowadzono już pierwsze operacje gazowania, jednakże nie zostały one wdrożone na szeroką skalę. Dopiero wraz z ustaleniami planu Endlösung Niemcy zreorganizowali system masowej eksterminacji. W protokole z narady w Wannsee wpisano 14 nazwisk osób reprezentujących poszczególne instytucje III Rzeszy. Wśród najmocniej zaangażowanych w ,,ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”, a przez to bezpośrednio odpowiedzialnych, znajdowali się m.in. przedstawiciele Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) SS-Obersturmbannführer Adolf Eichmann oraz SS-Gruppenführer Heinrich Müller.
Fotografia: wizyta Heinricha Himmlera w Krakowie podczas budowy nowych koszar dla policji w 1940 roku (NAC).
