Friedrich Paulus (1890-1957) – niemiecki wojskowy, feldmarszałek, dowódca 6. Armii, głównodowodzący wojsk niemieckich podczas bitwy o Stalingrad.
Urodził się 23 września 1890 roku w Breitenau na terenie Niemiec (Hesja). Był synem nauczyciela. W młodości postanowił związać się z militariami, dlatego też usiłować wstąpić do szkoły kadetów – bezskutecznie. Skłoniło go to do poszukiwania innej drogi życiowej, dlatego też rozpoczął studiowanie prawa na Uniwersytecie w Marburgu (także leży w Hesji). I tutaj nie udało mu się osiągnąć sukcesu, gdyż studiów nie ukończył i w 1910 roku opuścił uczelnię. Postanowił zaciągnąć się do pruskiej armii, wstępując do 111. pułku piechoty w lutym 1910 roku. 4 lipca 1912 roku zmienił stan cywilny, poślubiając Elenę Rossetti-Solescu. Po wybuchu I wojny światowej służył krótki czas na froncie zachodnim w pobliżu Arras. Po krótkiej chorobie ponownie powrócił na front, walcząc w składzie Niemieckiego Korpusu Alpejskiego. Służył teraz w Macedonii, następnie we Francji. Krótki czas przebywał jeszcze na Bałkanach. Po zakończeniu działań wojennych dołączył do Freikorpsów, mając stopień kapitana. Postanowił nadal służyć w Reichswehrze, mimo ograniczeń nałożonych na niemiecką armię przez zwycięskie mocarstwa – traktat wersalski. Przydzielono go do 13. Pułku Piechoty w Stuttgarcie, gdzie dowodził kompanią. Następnie przez ponad dziesięć lat służył na różnych stanowiskach, nie obejmując żadnej ważnej pozycji. Dopiero pod koniec pierwszej połowy lat trzydziestych ta sytuacja miała się zmienić. W 1933 roku do władzy dochodzi Adolf Hitler, wnosząc do niemieckiej polityki wizję silnych Niemiec nieograniczonych hańbiącym traktatem wersalskim. W związku z tym następuje gwałtowana rozbudowa armii. W 1931 roku Paulusa awansowano do stopnia majora. W latach 1934-35 kierował poczynaniami jednego z niedawno powstałych batalionów zmotoryzowanych. W październiku 1935 roku zastępuje Heinza Guderiana na stanowisku szefa sztabu Dowództwa Wojsk Pancernych. Jego przełożonym był w tym czasie Oswald Lutz. Drogi obu dowódców, Paulusa i Guderiana (Paulus w tym czasie był już pułkownikiem), miały się przeciąć ponownie w 1938 roku, kiedy to Paulus został szefem sztabu XVI Korpusu Armijnego kierowanego przez Guderiana. W maju 1939 roku otrzymał także promocję do stopnia generała majora oraz nowe stanowisko. Tak więc tuż przed rozpoczęciem agresji niemieckiej na Polskę, która dała początek II wojnie światowej, Paulus został przeniesiony na stanowisko szefa sztabu 10. Armii. W składzie tej właśnie jednostki walczył podczas kampanii wrześniowej. Następnie 10. Armię przemianowano na 6. Armię – żołnierze tej jednostki brali udział w kampanii przeciwko Francji w maju 1940 roku. Jego opis zostawił nam Guderian, nazywając go utalentowanym wojskowym. Narzekał jednak na jego brak doświadczenia bojowego. Po sukcesach na zachodnim froncie w sierpniu 1940 roku Paulus został mianowany generałem porucznikiem. Następnie pracował w Sztabie Generalnym. Brał udział między innymi w opracowywaniu planów agresji przeciwko Związkowi Sowieckiemu (operacja „Barbarossa”). Według doniesień miejscowej ludności Paulus mógł również zajmować się przygotowaniami do „Barbarossy” w praktycznym tego słowa znaczeniu. Istnieją bowiem relacje, iż w 1940 roku wraz z całą armią stacjonował on w Dębie, gdzie prowadził szkolenia. Mogła się tam również znajdować makieta miasta Stalingrad. Żołnierze kwaterowali w Zakładach Metalowych pobudowanych w ramach COP. Ich dowódca zamieszkiwał w miejscowej willi, która do dzisiaj nosi nazwę Paulusówki. Tak czy inaczej późniejszy dowódca spod Stalingradu na front trafił dopiero w 1942 roku. 5 stycznia 1942 roku Paulus został przeniesiony na stanowisko dowódcy 6. Armii Polowej walczącej na froncie wschodnim. Razem z tą jednostką bił się pod Stalingradem. W styczniu 1943 roku 6. Armia została otoczona. Żołnierze Paulusa nie mieli już amunicji, brakowało żywności i wyposażenia niezbędnego do prowadzenia walk w trakcie ostrej sowieckiej zimy. W związku z tym dowódca podjął decyzję o kapitulacji. Nie pomogła nominacja na stopień feldmarszałka przyznana Paulusowi 30 stycznia 1943 roku przez Hitlera. Führer spodziewał się, iż dowódca 6. Armii popełni w tej sytuacji samobójstwo, ponieważ żaden z niemieckich feldmarszałków jeszcze nigdy nie dostał się do niewoli. Mimo to Paulus nie zdecydował się na odebranie sobie życia i nazajutrz poddał się dowódcy radzieckiej 64. Armii. Wywołał tym gniew Hitlera, który był zażenowany postawą feldmarszałka. Następnie Paulus został umieszczony w łagrze dla niemieckich oficerów. Po zamachu na Hitlera z 20 lipca 1944 roku rozpoczyna działalność w organizacji Związek Oficerów Niemieckich zrzeszającej wojskowych przeciwnych nazizmowi i dyktatorowi. Po wojnie nadal przebywa w sowieckiej niewoli. Zostaje zwolniony w 1953 roku. Powraca do Niemiec, gdzie rozpoczyna działalność na rzecz odbudowy sił wojskowych NRD. Zmarł 1 lutego 1957 roku w Dreźnie.
