Mieczysław Biegun stał się jednym z ojców założycieli współczesnego państwa Izrael. Mężczyzna o swojsko brzmiącym nazwisku pochodził z Brześcia, dorastał w Polsce, studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Gdy wybuchła wojna, dostał się do sowieckiej niewoli i, jak wielu młodych Polaków, w 1942 roku opuścił Związek Radziecki wraz z Armią Andersa. Nie zagrzał w niej miejsca na długo. Już rok później, za cichym przyzwoleniem dowództwa, zdezerterował z armii, by bić się o utworzenie państwa żydowskiego. Do historii przeszedł pod nazwiskiem Menachem Begin jako premier Izraela i laureat Pokojowej Nagrody Nobla.
Okupacja i eksterminacja
Begin od najmłodszych lat żywo interesował się polityką i militariami. Jeszcze w Polsce służył w syjonistycznym ruchu Betar, któremu przez pewien czas nawet przewodził. Organizacja stawiała sobie za cel utworzenie niepodległego państwa żydowskiego na terenach Palestyny, wówczas kontrolowanej przez Brytyjczyków. Ziszczenie snu o suwerenności nie byłoby zapewne możliwe, gdyby nie tragedia II wojny światowej. Potężna diaspora żydowska w Europie stała się ofiarą niemieckich prześladowań. Zagłada Żydów nazywana Holocaustem zwróciła uwagę nie tylko na ich dyskryminację, ale i roszczenia powojennego ruchu syjonistycznego. Jednym z jego przywódców został Menachem Begin.
W Armii Andersa
Po rozpoczęciu działań zbrojnych we wrześniu 1939 roku Begin przedostał się do Wilna, gdzie został aresztowany przez Sowietów. Aresztowany przez NKWD trafił Syberię. Kilkuletnia zsyłka do radzieckiego łagru najczęściej oznaczała powolne konanie w fatalnych warunkach, katorżniczą pracę, niedobór żywności i nieustanne szykany. Gehennę wielu Polaków deportowanych przez sowieckie służby przerwało porozumienie z Rządem RP na Emigracji, na mocy którego bezprawnie przetrzymywani więźniowie mieli zostać zwolnieni, a z przybywających do punktów zbornych zaczęto tworzyć Armię Polską w ZSRR pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Do wojska zaciągnął się także Begin, który wraz z setkami kolegów żydowskiego pochodzenia tworzył silną grupę zdeterminowaną do walki o wolność swojego narodu. W 1942 roku armia Andersa została ewakuowana z ZSRR i przez Iran trafiła do Palestyny. Tam znaczna część żydowskich żołnierzy zdezerterowała, dołączając do miejscowych bojówek, głównie organizacji Hagana. Wśród nich znajdował się Menachem Begin, młody, energiczny, pełen pasji i pomysłów, zdeterminowany do zbrojnej walki o utworzenie państwa żydowskiego.
W walce o wolny Izrael
Dezercja żołnierzy w normalnych warunkach groziła sądem wojskowym i możliwym rozstrzelaniem, tymczasem w przypadku Żydów nie wyciągnięto właściwie żadnych konsekwencji. Dlaczego? Podobno sprawie, za którą walczyli sprzyjały polskie władze, w tym zastępca dowódcy armii gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski i sam gen. Anders, który z podziwem patrzył na zaangażowanie młodych wojskowych, utożsamiając ich walkę z misją, jaką miał do wykonania względem własnej ojczyzny. Niezależnie od pobudek Żydom nie czyniono przeszkód w samorzutnym opuszczeniu polskiej armii – często nazywanym eufemistycznie ,,urlopowaniem” – co stanowiło swego rodzaju ewenement w praktyce militarnej. Sam Begin miał dostać oficjalne pozwolenie od Andersa, który zwolnił go ze złożonej przysięgi wojskowej. Po uregulowaniu spraw formalnych Begin zaangażował się w budowanie militarnego podziemia na terenie Palestyny. Nie stronił od regularnych walk z Arabami, przewodził grupom dokonującym zamachów i krwawych rozpraw z przeciwnikami. Formy walki o niepodległe państwo do dziś wzbudzają kontrowersje. Przyniosły jednak oczekiwany skutek w postaci zwrócenia uwagi międzynarodowej opinii publicznej na problem formalnej przynależności terytoriów palestyńskich. Ostatecznie w 1948 roku, na mocy decyzji Organizacji Narodów Zjednoczonych, utworzone zostało niepodległe państwo Izrael, a Begin rozpoczął prężną karierę polityczną.
Dał się poznać jako człowiek o wyrazistych poglądach, nieprzebierający w środkach. Wobec przeciwników nie bał się używać siły, czego dowodem były starcia na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Pełnił wówczas funkcję premiera, zażegnując jeden z wielu kryzysów, jakie od 1948 roku nękały Bliski Wschód. W 1978 roku został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla. Szwedzki komitet docenił jego zaangażowanie w rokowania pokojowe z Egiptem. Mimo iż jego postać może wzbudzać uzasadnione kontrowersje, stał się ojcem izraelskiej walki o niepodległość, a jednocześnie symbolem polsko-żydowskiej współpracy, która polegała na ,,przymknięciu oczu” wtedy, gdy było to konieczne dla wyższej idei.
Fotografia tytułowa: Menachem Begin – w polskim mundurze – wraz z żoną Alizą w Tel Awiwie w grudniu 1942 roku. Źródło: Wikipedia, domena publiczna.
