Tytuł – Chcieliśmy być wolni. Powstanie Warszawskie 1944
Rok wydania – 2022
Autor – praca zbiorowa
Wydawnictwo – WAB
Liczba stron – 528
Tematyka – przekrojowa, zróżnicowana opowieść o przebiegu Powstania Warszawskiego odkrywająca kulisy walk i prezentująca liczne ciekawostki – znakomite opracowanie historyków Muzeum Powstania Warszawskiego.
Ocena – 9,0/10
Tytuł zbiorowego opracowania historyków Muzeum Powstania Warszawskiego jest głęboko symboliczny i bodaj najlepiej oddaje to, co znajdziemy na kartach książki. Dodajmy już na wstępie, książki bardzo dobrej, pięknie wydanej i świetnie zbierającej najważniejsze informacje na temat przebiegu walk, politycznych aspektów Powstania i jego długofalowych konsekwencji. „Chcieliśmy być wolni i wolność sobie zawdzięczać”. Tymi słowami wicepremier Rządu RP na Emigracji, a jednocześnie Delegat Rządu na Kraj, Jan Stanisław Jankowski podsumował przyczyny wybuchu walk o stolicę. Współcześnie sporo się dyskutuje o zasadności podjęcia decyzji o rozpoczęciu Powstania. Oczywiście, końcowy bilans jest tragiczny – zniszczona stolica, śmierć dziesiątek tysięcy cywilów, rozbicie warszawskiej konspiracji, która byłaby niezbędna, by stawić czoła komunistycznym władzom. Niewątpliwie skutki były opłakane. Czy jednak Powstanie można było powstrzymać, czy dowódcy Armii Krajowej mogli dłużej trzymać w ryzach zapał, entuzjazm warszawiaków? „Chcieliśmy być wolni i wolność sobie zawdzięczać”. To niewątpliwie słowa wpisujące się w „romantyczną”, nadmiernie emocjonalną część naszej narodowej historii. Słowa jednak prawdziwe, bez których zrozumienia jakakolwiek dyskusja na temat walk nie ma najmniejszego sensu.
Któż może to wiedzieć lepiej niż pracownicy Muzeum Powstania Warszawskiego? Na kartach książki starają się dzielić swoim wieloletnim doświadczeniem w pracy naukowej i popularyzatorskiej. Muzeum jest jednym z najlepszych dowodów, iż w tego typu placówki warto inwestować. Jest też modelowym przykładem doskonałego zastosowania nowych technologii i innowacji w prezentacji historii. Muszą temu oczywiście towarzyszyć także bardziej tradycyjne działania, a taką rolę odgrywać mogą wykłady, prezentacje i książki. „Chcieliśmy być wolni” to doskonały zbiór najważniejszych informacji na temat Powstania podanych w przystępnej formie, dostosowanej zarówno do osób stawiających pierwsze kroki w świecie historii jak i bardziej doświadczonych odbiorców nastawionych na ugruntowanie zdobytej dotychczas wiedzy. Obie grupy docelowe będą opracowaniem zachwycone.
Niewątpliwym plusem książki jest jej piękne, czytelne wydanie. Na jej kartach zmieszczono liczne zdjęcia archiwalne z solidnym podpisami, mapy sytuacyjne, kopie okupacyjnych i powstańczych dokumentów. To solidny materiał źródłowy, który pozwala zwizualizować przebieg wydarzeń i dobrze wpisuje się w przystępną narrację. Autorzy słusznie zauważyli we wstępie, iż przyświecał im cel stworzenia „popularnonaukowego kompendium”. Wywiązali się z zadania w sposób najlepszy z możliwych.
Wiele problemów zostało jedynie zasygnalizowanych, nie spodziewajmy się jakiejś wielkiej głębi analitycznej. I bardzo dobrze, o Powstaniu napisano setki opracowań, często wybitnie szczegółowych, omawiających sytuację taktyczną na poszczególnych odcinkach czy też analizujących uwarunkowania polityczne. Autorzy „Chcieliśmy być wolni” nie zapominają o żadnym z ważnych aspektów, umiejętnie łączą je w spójną całość i nie muszą wchodzić w detale. Na kartach książki znajdziemy także sporo ciekawostek – czasem wtrąconych mimochodem w tekście podstawowym, czasem wyrzuconych na margines i ubranych w czytelne ramki. Nie zabrakło także wspomnień świadków zdarzeń, elementu szczególnie ważnego dla pokazania „ludzkiej” perspektywy walk i przypomnienia o bohaterach, których coraz rzadziej będziemy oglądać na żywo, a coraz częściej w wersji cyfrowej. Warto odnotować także rozdział poświęcony szeroko pojętej pamięci, który przypomina nam o blisko osiemdziesięcioletniej spuściźnie historycznej i niesłabnącym zapale Polaków do upamiętniania Powstania i Powstańców.
„Chcieliśmy być wolni” to element właśnie tej rozbudowanej kultury pamięci. Muzeum Powstania Warszawskiego po raz kolejny udowodniło, iż doskonale „czuje” zapotrzebowanie. Znakomity pomysł, świetna praca narracyjna i redakcyjna, piękne wydanie. Tak powinno się uczyć historii. Opracowanie będzie dla mnie zatem pierwszym wyborem, gdy będę komuś rekomendował zapoznanie się z dziejami Powstania. A i na prezent nada się jak ulał.
Ocena – 9,0/10
Recenzja „Chcieliśmy być wolni” powstała we współpracy z TaniaKsiazka.pl.
