Tytuł – 1942. Przełomowy rok II wojny światowej w infografikach, rysunkach, fotografiach
Rok wydania – 2025
Autor – Cyril Azouvi, Julien Peltier
Wydawnictwo – Rebis
Liczba stron – 248
Tematyka – bogato ilustrowane opracowanie poświęcone różnym aspektom prowadzenia II wojny światowej w 1942 roku – rysunki, fotografie i czytelne infografiki wizualizujące najważniejsze wydarzenia.
Ocena – 8,0/10
Rok 1942 uznawany jest przez wielu historyków za punkt zwrotny w przebiegu II wojny światowej. A może to 1943? Właściwie o 1940 także pisano w ten sposób. Oczywiście, można by prowadzić jałowe debaty o tym, kiedy losy wojny zostały przesądzone. Pod wieloma względami każdy z nich miał w sobie coś z przełomowości. W 1942 roku alianci zaczęli powoli odzyskiwać inicjatywę, choć do ostatecznego zwycięstwa pozostawały jeszcze ponad dwa lata brutalnych zmagań. Wydana przez Rebis książka „1942. Przełomowy rok II wojny światowej w infografikach, rysunkach, fotografiach” autorstwa Cyrila Azouvi i Juliena Peltiera próbuje przybliżyć najważniejsze wydarzenia tego okresu w niestandardowy sposób – za pomocą ilustracji, danych wizualnych i fotografii.
I robi to naprawdę znakomicie, w czym zresztą osobiście upatruję szans dla historii jako dyscypliny naukowej. W dobie mediów społecznościowych, skrótowości, klikalności, a nade wszystko wizualnych form przekazu potrzebujemy refleksji nad sposobami uczenia historii. Azouvi i Peltier proponują nam zatem podróż do przeszłości, w której liczy się nie tyle tekst (a przynajmniej nie w klasycznych proporcjach), ile umiejętność ukazania nam złożonych procesów w sposób łatwo przyswajalny i dostosowany do naszych preferencji.
To nie jest klasyczne opracowanie historyczne, to raczej coś z pogranicza popularnonaukowej książki historycznej i atlasu graficznego. Zamiast tradycyjnych, ciągłych narracji, czytelnik otrzymuje uporządkowane segmenty tematyczne – każdy z nich skupia się na innym teatrze działań wojennych, aspekcie politycznym lub społecznym. Mamy więc front wschodni i zachodni, działania na Pacyfiku, ale i kulisy polityki alianckiej czy życie codzienne pod okupacją. Uwagę zwracają liczne mapy, schematy, infografiki i fotografie, które są nie tylko atrakcyjne wizualnie, ale także dobrze przemyślane pod kątem informacyjnym. Mają skrócić dystans między wiedzą a odbiorcą. Stworzyć most, który pozwoli przekroczyć nasze ograniczenia kognitywne związane z przyswajaniem tekstów.
Sprawdza się to doskonale, choć forma książki to jej największy atut i zarazem ograniczenie. Dla osób oczekujących głębokiej analizy czy ciągłości narracyjnej, może ona wydać się zbyt powierzchowna, przy czym nie bagatelizowałbym znaczenia i potencjału informacyjnego wizualizacji. Pozwalają uporządkować wiedzę, a nierzadko zrozumieć mechanizmy i procesy, które są trudne do uchwycenia w suchym tekście.
Książka oczywiście celuje w czytelników, którzy chcą zyskać syntetyczne spojrzenie na jeden z najbardziej dynamicznych okresów wojny i w tej roli sprawdza się znakomicie. Prezentacja danych pozwala łatwo zrozumieć zależności między poszczególnymi wydarzeniami oraz ich skalę. Dużym plusem jest także ukazanie wojny nie tylko z perspektywy frontów, ale także przemysłu wojennego, propagandy, mobilizacji ludności czy aspektów technologicznych. Autorzy nie skupiają się wyłącznie na perspektywie jednej ze stron konfliktu, co zapewnia większy obiektywizm, a pod pewnymi względami także szerokość spojrzenia.
Warto docenić także wysoki poziom edytorski wydania – czytelny skład i starannie dobrana kolorystyka infografik sprawiają, że książkę czyta się komfortowo, a korzystanie z niej – czy to do nauki, czy do przeglądania konkretnych zagadnień – jest zwyczajnie przyjemne i intuicyjne. Rebis wykonał w tym względzie bardzo dobrą pracę, a już sama decyzja o sięgnięciu po „1942” od Azouvi i Peltiera była świetną decyzją. To interesująca pozycja dla osób, które cenią sobie przystępne, wizualne ujęcie historii. Fakt, dzisiaj jeszcze nie zastąpi pogłębionych analiz i klasycznych monografii, ale będzie świetnym uzupełnieniem biblioteki każdego pasjonata II wojny światowej. Moim zdaniem to także przyszłość pisania o historii. A może bardziej, pokazywania i uczenia historii.
Ocena – 8,0/10
