Po objęciu stanowiska kanclerza przez A. Hitlera naziści z miejsca przystąpili do reorganizacji państwa, skłaniając niemiecki parlament do wprowadzenia antydemokratycznych ograniczeń. Nowy kierunek ustawodawstwa był szczególnie wyraźny w odniesieniu do sytuacji ludności żydowskiej, co było zgodne z programem NSDAP i wizją budowy jednolitego państwa germańskiego.
Pierwsze ustawy
W 1934 roku wprowadzono 19 dyskryminacyjnych ustaw. W kolejnym roku naziści przyjęli jeszcze 29 aktów tego samego typu. Niemieckie ustawodawstwo pierwszych kilkunastu miesięcy rządów NSDAP wzbudzało liczne zastrzeżenia opinii publicznej, szczególnie poza terytorium III Rzeszy. Naziści dokonywali także wielu aktów dyskryminacji indywidualnej, prześladując żydowskich przedsiębiorców i nawołując do szykanowania zwyczajnych obywateli. Żydów usuwano ze stanowisk publicznych, pozbawiano ich możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Bojówki NSDAP znakowały Gwiazdą Dawida żydowskie sklepy, ostrzegając „prawdziwych Niemców” przed zakupami. Bojkot odbywał się również na płaszczyźnie towarzyskiej.
Niechlubna Norymberga
Szczególnym przykładem radykalnych zmian w prawie było przyjęcie przez Reichstag Nürnberger Gesetze („Ustawy Norymberskie”), które regulowały sytuację osób pochodzenia żydowskiego na terenie III Rzeszy. Pakiet składał się z trzech odrębnych aktów prawnych uchwalonych 15 września 1935 roku:
– Ustawa o obywatelstwie Rzeszy;
– Ustawa o ochronie krwi niemieckiej i niemieckiej czci;
– Ustawa o barwach i fladze Rzeszy
Na mocy ustaw norymberskich zakazano małżeństw i związków mieszanych Żydów z Aryjczykami, wprowadzono klasyfikację krwi określającą stopień zgermanizowania nie-Aryjczyków, wprowadzono ograniczenia w możliwości posługiwania się niemiecką flagą. W kolejnych latach niemieckie ustawodawstwo konsekwentnie usuwało Żydów z życia publicznego, odbierając im możliwość uprawiania szeregu profesji, zajmowania stanowisk publicznych (m.in. nauczyciele, prawnicy, lekarze), a wreszcie dało początek masowej konfiskacie mienia żydowskiego.
Pierwsza faza nazistowskich represji względem ludności żydowskiej doprowadziła do emigracyjnej fali Żydów i skonsolidowania antynazistowskiej opozycji. Od 1933 do 1939 roku Niemcy starały się prowadzić politykę zniechęcania Żydów do pozostania na terenie III Rzeszy. W ciągu sześciu lat blisko 200 tys. emigrantów trafiło do Stanów Zjednoczonych, a kolejne 65 tys. udało się do Wielkiej Brytanii. Transfer ludności pozwolił na częściowe zmniejszenie liczby obywateli niemieckich pochodzenia żydowskiego na terenie III Rzeszy. Wraz z kolejnymi hitlerowskimi podbojami Niemcy zajęli znaczną część ziem silnie zróżnicowanych etnicznie, co doprowadziło do kolejnego wzrostu całkowitej liczby Żydów na terenach kontrolowanych przez III Rzeszę. Szczególnie wyraźne zmiany odnotowano po zajęciu ziem polskich.
Od Kristallnacht do eksterminacji
W 1938 polityka NSDAP względem Żydów uległa zaostrzeniu, z całymi strasznymi konsekwencjami radykalizacji kursu. Noc z 9 na 10 listopada 1938 roku została zapamiętana jako Kristallnacht (Noc Kryształowa), co miało związek z wybitymi w jej czasie szybami. Naziści dokonali pogromu ludności żydowskiej, atakując żydowskie sklepy i mieszkania oraz dopuszczając się aktów przemocy względem nie-aryjskich obywateli. W jej trakcie zniszczono lub zdemolowano kilkaset synagog, zniszczono ponad 7000 sklepów, aresztowano i odesłano do obozów koncentracyjnych rozmieszczonych w Dachau, Sachsenhausen i Buchenwaldzie około 30 tys. Żydów. Była to pierwsza zapowiedź zorganizowania terroru na wielką skalę, którego punktem kulminacyjnym stało się przystąpienie do realizacji zbrodniczego planu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, eksterminacji ludności za pośrednictwem systemu obozów koncentracyjnych.
Nad całością działań czuwał doskonale zorganizowany aparat represji i terroru, którego podstawą stała się Geheime Staatspolizei (Tajna Policja Państwowa nazywana w skrócie Gestapo). Pod względem organizacyjnym wchodziła w skład Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA – Reichssicherheitshauptamt), w ramach którego działały służba bezpieczeństwa Sicherheitsdienst oraz policja bezpieczeństwa Sicherheitspolizei (Gestapo oraz policja kryminalna Kriminalpolizei).
Fotografia tytułowa: zniszczona synagoga Fasanenstrasse w Berlinie. Źródło: Wikipedia, domena publiczna.
Zobacz siódmą część opracowania
„Kult wodza”
Zobacz dziewiątą część opracowania
„Nazistowskie społeczeństwo”
