Generał Annibale Bergonzoli (1884-1973) był jedną z barwniejszych postaci spośród włoskich oficerów z okresu II wojny światowej mimo faktu, że czynny udział w wojnie zakończył już w 1940 roku. Wcześniej jednak należał do najbardziej rozpoznawalnych dowódców Regio Esercito, posiadającym nietuzinkowy przydomek „Barba Elettrica” – czyli „Elektryczna Broda”.
Weteran kilku wojen
Annibale Bergonzoli swoją karierę we włoskiej armii królewskiej – Regio Esercito – rozpoczął w czasie wojny włosko-tureckiej z 1911 roku. Po tym brał udział w zmaganiach I wojny światowej. Już w czasach rządów duce, brał udział w 1935 roku we włoskiej inwazji na Etiopię. Jako dowódca uczestniczył także w hiszpańskiej wojnie domowej – tam zasłużył się w bitwie o Santander. Był zatem oficerem doświadczonym, który brał udział we wszystkich większych wojnach toczonych przez Królestwo Włoskie na początku XX wieku.
Ucieczki włoskiego generała Bergonzoliego
Ze względu na swoje kompetencje, w czasie wojny z Wielką Brytanią w Afryce Północnej otrzymał ważną rolę. W 1940 roku miał bronić włoskiej twierdzy Bardiji przed nadciągającą brytyjską kontrofensywą, znaną jako operacja „Compass”.
Duce osobiście polecił Bergonzoliemu by ten zadbał o wytrwałą obronę Bardiji (za: J. Latimer „Wojna na pustyni 1940. Operacja Compass”): „Dałem panu trudne zadanie, ale odpowiada ono pańskiej odwadze i doświadczeniu starego i niewzruszonego żołnierza – zadanie obrony Bardiji do ostatniego żołnierza. Jestem pewien, że ‘Elektryczna Broda’ (przydomek generała) i jego odważni żołnierze wytrwają za wszelką cenę, wierni aż do końca.” Bergonzoli w ramach odpowiedzi zapewnił: „Jesteśmy w Bardiji i tu pozostaniemy.”
Słowa te jednak okazały się dość płytkie, gdyż Bardija upadła a Włosi masowo poddawali się święcącym swoje triumfy Brytyjczykom i ich sojusznikom (zwłaszcza wykazującym się brawurą Australijczykom). Sam Bergonzoli jednak nie poddał się – w porę zdołał uciec do kolejnego punktu oporu jakim był Tobruk. Tam po swoim przybyciu objął dowodzenie. Gdy jednak w czasie walki okazało się, że Tobruk także zostanie zdobyty przez wojska brytyjskie, Bergonzoli po raz drugi dyskretnie opuścił pole walki. Wówczas pieszo (co w warunkach pustynnych było dość dużym wyczynem) udał się do Beda Fomm – kolejnego włoskiego punku oporu przeciwko ofensywie sił Commonwealthu. W czasie bitwy pod Beda Fomm (grudzień 1940 – luty 1941), w której po raz kolejny wygrały siły brytyjskie, Bergonzoli już nie uciekł – dostał się do niewoli w której przebywał do końca II wojny światowej.
„Elektryczna Broda” czy „Elektryczne Bokobrody”?
Mimo tej niezbyt pochlebnej historii związanej z ucieczkami, Annibale Bergonzoli wcześniej był bardzo cenionym i poważanym dowódcą. Szanowano jego doświadczenie, surowość i prawość na polu bitwy. Dopiero szybkie sukcesy wojsk brytyjskich podczas operacji „Compass” położyły definitywny kres karierze Bergonzoliego. Niemniej jednak i tak stał się on postacią popularną, na co niewątpliwie miała wpływ jego charakterystyczna ruda broda. To jej zawdzięczał swój przydomek „Elektryczna Broda” (wł. „Barba Elettrica”), który został jednak ośmieszony przez Brytyjczyków i zmieniony na „Elektryczne Bokobrody” (ang. „Electric Whiskers”).
Bibliografia: Jon Latimer, „Wojna na pustyni 1940. Operacja Compass”.
Fotografia tytułowa: gen. Annibale Bergonzoli na fotografii z 1941 roku. Źródło: Wikimedia/IWM, domena publiczna.
