Zakończenie II wojny światowej nie położyło kresu konfliktom międzypaństwowym. W wielu wypadkach pokój wydawał się szczególnie nietrwały, głównie ze względu na nieporozumienia dotyczące granic. Do dzisiaj nie został wyjaśniony chociażby status Wysp Kurylski, o które trwa spór między Japonią i Rosją. Do największych przeobrażeń doszło na terenie Europy, gdzie wojna zebrała szczególnie obfite żniwo śmierci. Tragedia lat 1939-1945 przyczyniła się do odnowy moralnej społeczeństw, wzrostu znaczenia wartości demokratycznych oraz do zacieśnienia współpracy między państwami. Na gruzach zniszczonego przez wojnę świata powstawały organizacje międzynarodowe (najpierw Organizacja Narodów Zjednoczonych, później Unia Europejska, NATO, Układ Warszawski), których głównym założeniem była dbałość o utrzymanie kruchego pokoju, współpraca polityczna i gospodarcza.
Jedną z najważniejszych konsekwencji powojennych zmian było stworzenie dwóch przeciwstawnych bloków polityczno-militarnych. Niedawni sojusznicy alianccy stanęli teraz po przeciwnej stronie barykady. Państwa Europy Zachodniej wraz ze Stanami Zjednoczonymi stanowiły opozycję do bloku państw komunistycznych zajętych lub kontrolowanych przez Związek Radziecki. Dało to początek wielkiej rywalizacji między dwiema przeciwstawnymi obozami, którą umownie nazywano Zimną Wojną. Mimo iż nie doszło do bezpośredniego starcia, w wielu rejonach świata trwała konfrontacja polityczna i militarna, głównie za pośrednictwem mniejszych państw wspieranych przez wrogie sobie mocarstwa. II wojna światowa zapoczątkowała także gwałtowny wyścig zbrojeń. Świat stanął w obliczu zagrożenia wojną atomową.
W Europie umowny podział stref wpływów wyznaczała symboliczna Żelazna Kurtyna (linia przebiegająca przez granicę między dwiema częściami Niemiec po Bałkany), za którą rozciągał się obszar sowieckiej dominacji. Podzielone na cztery strefy okupacyjne Niemcy wkrótce zostały rozbite na dwa niezależne od siebie, wrogie i wspierające inne obozy kraje. Beneficjentami nowego układu sił w Europie były przede wszystkim państwa zachodnie, które dzięki współpracy oraz amerykańskiemu wsparciu (m.in. pomocy gospodarczej i finansowej w ramach tzw. Planu Marshalla) szybko podniosły się po wojennych zniszczeniach, wkraczając w okres prosperity.
Świeża pamięć o tragedii II wojny światowej i Holocauście skłoniła mocarstwa zachodnie do wsparcia projektu utworzenia niepodległego państwa Izrael. Okres powojenny był zresztą czasem emancypacji narodów oraz coraz silniejszych ruchów niepodległościowych w afrykańskich i azjatyckich koloniach kontrolowanych przez państwa europejskie. Wszystko to sprawiło, iż w wielu rejonach świata dochodziło do regularnych starć, a nierzadko wojen, ale wypracowany w 1945 roku nowy ład umożliwił utrzymanie stosunkowo trwałego pokoju w kontekście globalnym.
Zdjęcie tytułowe: Winston Churchill, Franklin Delano Roosevelt i Józef Stalin na konferencji w Jałcie w 1945 roku. Wówczas ta „wielka trójka” podejmowała decyzje w sprawie Polski bez konsultacji ich z polskim rządem emigracyjnym. Fakt ten dobitnie świadczył o tym, że rząd emigracyjny – wbrew zapewnieniom gen. Sikorskiego – nie był równorzędnym partnerem politycznym dla głównych mocarstw alianckich (Wikipedia, domena publiczna).
