W 1940 roku Wehrmacht przygotował się do kolejnej ofensywy. Tym razem celem wojsk niemieckich stała się Francja. 10 maja 1940 roku ruszyła wielka ofensywa opatrzona kryptonimem „Fall Gelb”, której efektem było podbicie terenów Niderlandów. Z okupowanych ziem utworzono marionetkowe Państwo Vichy, której to republiki przywódcą został Philippe Pétain. Vichy prowadziło politykę antyaliancką, wymierzoną przeciw koalicji antyhitlerowskiej. Obozem opozycyjnym był Komitet Wolnej Francji, któremu przewodził gen. Charles de Gaulle. Ambitny Francuz postawił sobie za cel odbudowanie potęgi swego kraju oraz wyzwolenie ojczyzny z rąk hitlerowskich wojsk. Tym samym stał się wrogiem i przeciwnikiem rządu Vichy. Należy pamiętać, iż pod hegemonią Vichy pozostawały wtedy francuskie kolonie w Północnej Afryce oraz położone na Pacyfiku. W niedługim czasie Włosi i Brytyjczycy rozpoczęli walki w Afryce, gdzie wielokrotnie liczebniejsze oddziały włoskie uległy naporowi aliantów. Front afrykański nie był teatrem działań jedynie brytyjskich. 7 sierpnia Komitet Szefów Sztabu uzgodnił, że najlepszym miejscem na przygotowywane lądowanie oddziałów Komitetu Wolnej Francji w Afryce będzie Dakar. Gen. de Gaulle chciał doprowadzić do buntu ludności francuskiej na terytoriach podległych Vichy. Siły generała wynosić miały 2,5 tys. ludzi. Plan zakładał wysłanie kilku ludzi do gubernatora Dakaru, aby ci przygotowali grunt pod spotkanie de Gaulle’a. Wysłannikom towarzyszyć miała flota francuska oraz brytyjska, ubezpieczająca całą operację, którą opatrzono kryptonimem „Menace”. Całą operacją dowodził brytyjski admirał Andrew Cunnigham (był wtedy dowódcą Śródziemnomorskiego Teatru Działań). Niestety, w wyniku przecieków, flota Vichy przepłynęła przez Gibraltar i nie niepokojona skierowała się prosto do portu, który miał być celem sił Wolnych Francuzów. Tym samym wzmocniła obronę wybrzeża Dakaru. Francuska eskadra przywiozła ze sobą doświadczonych artylerzystów, których obecność dodatkowo mobilizowała siły Vichy w porcie. Wydawało się, iż plan bezkrwawego lądowania w Dakarze jest skończony. Mimo wątpliwości i rozbieżności pomiędzy dowództwem operacji i Komitetem Szefów Sztabu, zdecydowano się na jej przeprowadzenie. 23 września armada brytyjsko-francuska zbliżyła się do Dakaru. Efektem było aresztowanie pilotów samolotów de Gaulle’a. Sprawy potoczyły się jeszcze gorzej (dodatkowo wykonawcom operacji nie sprzyjała pogoda – zaległa gęsta mgła), gdy bateria portowa otworzyła ogień do brytyjskich okrętów. Wywiązała się walka. Siły francuskie wspierał pancernik „Richelieu”. Pierwsze starcie nie zakończyło się powodzeniem dla żadnej ze stron. Następnego dnia doszło do kolejnej potyczki. I znowu akcję odłożono, mimo przewagi Brytyjczyków. 25 września podjęto jeszcze jedną próbę walki. Niestety, i tym razem nieskutecznie. Pancernik „Resolution” został trafiony, co spowodowało jego wycofanie się z walki. Po południu Winston Churchill wysłał wiadomość do dowódców operacji, której efektem było ich przystanie na odroczenie całej akcji. Pierwsze starcie z rządem Vichy zakończyło się przegraną aliantów. W odwecie Francuzi podlegli Péteinowi zbombardowali Gibraltar. Nalot zakończył się jednak niepowodzeniem ze względu na słabą celność lotników, zrzucających bomby do morza zamiast na brytyjską bazę. Rachunki zostały zatem wyrównane, choć wszystko opierało się bardziej na sztucznym pokazie siły bez szczególnych konsekwencji militarnych i politycznych.
Po stronie aliantów w operacji „Menace” udział wzięły następujące okręty:
– lotniskowiec „Ark Royal”
– pancerniki „Barham” i „Resolution”
– ciężkie krążowniki „Australia”, „Cumberland” i „Devonshire”
– lekki krążownik „Delhi”
– niszczyciele „Echo”, „Eclipse”, „Escapade”, „Faulknor”, „Foresight”, „Fortune”, „Fury”, „Greyhound” i „Inglefield”
– łodzie eskortowe „Bridgewater”, „Commandant Dominé”, „Commandant Duboc”, „Houduce”, „Milford”, „Savorgnan de Brazza”
Po stronie rządu Vichy udział wzięły następujące okręty:
– pancernik „Richelieu”
– lekkie krążowniki „Georges Leygues” i „Montcalm”
– niszczyciele „L’Audacieux”, „Le Fantasque”, „Le Malin”, „Le Hardi”
Jak więc widzimy, operacja „Menace” zakończyła się totalną klapą, a działania de Gaulle’a, w celu utworzenia frontu Komitetu Wolnej Francji w Dakarze, nie powiodły się. Zaangażowanie sił francuskich podległych de Gaulle’owi nastąpiło dopiero podczas operacji „Jubileusz”, kiedy to garstka żołnierzy Komitetu Wolnej Francji lądowała wraz z aliantami pod Dieppe.
Fotografia tytułowa: pancernik HMS Barham. Źródło: Wikipedia, domena publiczna.
