Ion Antonescu (1882-1946) – rumuński polityk, dyktator w czasie II wojny światowej.
Urodził się 15 czerwca 1882 roku w Piteşti. Pochodził z rodziny o dużych tradycjach militarnych. Za namową ojca rozpoczął naukę w Szkole Wojskowej w Craiova. W 1904 roku rozpoczął regularną służbę w rumuńskiej armii. Był trudnym do okiełznania żołnierzem. Buntował się przeciwko rozkazom, miał indywidualistyczne zapędy. Zdradzał także upodobania do całkowitego podporządkowywania sobie podwładnych. Był jednak inteligentnym człowiekiem, sprawnym organizatorem i niewątpliwie posiadał zmysł dowódczy. Służył w kawalerii, a w latach 1911-1913 rozwijał swoje umiejętności w Wyższej Szkole Wojskowej. Jeszcze przed I wojną światową odznaczył się dużym zaangażowaniem w tłumienie chłopskich protestów, a w czasie wojny z Bułgarią pracował w sztabie. W czasie I wojny światowej sprawował przede wszystkim funkcje sztabowe, a po zakończeniu konfliktu ponownie uczestniczył w tłumieniu rozruchów oraz rozwijał karierę polityczną. Zyskał sobie duże uznanie nie tylko w środowisku wojskowym. W pierwszej połowie lat dwudziestych wyjeżdżał z licznymi misjami dyplomatycznymi, w tym do Wielkiej Brytanii i Francji, obejmując stanowiska attache wojskowego. Następnie od 1928 roku pracował w rumuńskim Sztabie Generalnym, a w 1933 roku został jego szefem. Już rok później zmuszony był ustąpić ze stanowiska, bowiem jego koncepcje dotyczące rozbudowy i reorganizacji armii nie zostały zaakceptowane przez ministra obrony. Co więcej, popadł w konflikt z królem Karolem II, którego nie lubił i nie szanował w związku ze skandalem obyczajowym z 1925 roku. Przez pięć lat Karol II był pozbawiony tronu, a w 1930 roku przejął go wbrew radzie regencyjnej. Antonescu zainteresowały się rumuńskie służby wewnętrzne. Niechęć do króla sprowokowała wojskowego do silnego zaangażowania w politykę. Nawiązał on ścisłą współpracę ze skrajnie prawicowymi ugrupowaniami, które w 1937 roku uzyskały duże poparcie w wyborach parlamentarnych. Antonescu został mianowany ministrem obrony w rządzie Octaviana Goga. Następnie rozpoczął szeroko zakrojone przygotowania do ewentualnej wojny z Bułgarią, starając się zabezpieczyć kraj na wypadek konfliktu. Nie ma zbieżności co do ówczesnych poglądów wojskowego na sprawy polityki zagranicznej. Można jednak domniemywać, że już wtedy sympatyzował z faszystowskimi Włochami i nazistowskimi Niemcami. Linia programowa obydwu ruchów polityczno-społecznych była w dużej mierze zgodna z jego poglądami. W 1938 roku król Karol II, obawiający się wzrostu poparcia dla partii radykalnych, wprowadził dyktaturę, rozwiązując rząd i delegalizując faszystowską partię Żelazny Legion. Antonescu po raz kolejny zaangażował się w działalność antyrojalistycznej opozycji. Po wybuchu II wojny światowej Rumunia znalazła się na rozdrożu – musiała opowiedzieć się po którejś ze stron. W 1940 roku Sowieci wkroczyli do Besarabii i Bukowiny, zezwalając na podział części terenów między Węgry i Bułgarię. To zacieśniło sojusz rumuńsko-niemiecki. Słabszy kraj potrzebował opiekuna. Karol II nie radził sobie z prowadzeniem polityki zagranicznej i, głównie na skutek nastrojów społecznych, 4 września 1940 roku mianował Antonescu premierem. Ten w praktyce przejął dyktatorską władzę. Skompromitowany król ustąpił z tronu na rzecz syna Michała.
Antonescu zaprowadził w kraju rządy na wzór nazistowski. Blisko związał się z Adolfem Hitlerem, który swoim osobistym poparciem ugruntował pozycję rumuńskiego dyktatora. Podobnie jak Hitler i Benito Mussolini przyjął tytuł wodzowski „Conducatorul”. W październiku 1940 roku poprosił Niemców o wprowadzenie części jednostek na terytorium Rumunii, co miało zabezpieczyć nie tylko nowy reżim, ale i samą Rumunię przed ewentualną agresją Węgier i Bułgarii. Sprzyjał eksterminacji narodu żydowskiego, próbując naśladować zbrodniczą politykę III Rzeszy. Z jego rozkazu w Rumunii budowano obozy koncentracyjne. 23 listopada 1940 roku Rumunia oficjalnie przystąpiła do Paktu Trzech. Krwawo tłumił jakiekolwiek przejawy oporu i opozycji, a w 1941 roku zniszczył zaplecze Żelaznego Legionu, na którego członkach opierał swoje władztwo. W dniach 22-23 stycznia członkowie partii próbowali siłą przejąć władzę, ale nie zdołali obalić dyktatora, który miał w tym czasie silne poparcie wojsk niemieckich i samego Hitlera. Licząc na możliwość odzyskania zagrabionych przez sąsiadów terytoriów, zaangażował się w kampanie militarne sojuszników – najpierw w kwietniu 1941 roku wsparł wojska niemieckie w czasie interwencji w Jugosławii, a następnie w czerwcu 1941 roku jego armia uczestniczyła w ataku na Związek Radziecki. Hitler doceniał zaangażowanie Antonescu i wielokrotnie podejmował go w swoich kwaterach. 6 sierpnia 1941 roku nadał mu nawet niemieckie odznaczenie Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego. To jeszcze wzmocniło pozycję dyktatora na arenie państwowej. 22 sierpnia 1941 roku został podniesiony do rangi marszałka. W grudniu Rumunia znalazła się w stanie wojny z Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi.
Początkowo Antonescu zyskał sobie szerokie społeczne poparcie. Rumuni doceniali zaangażowanie dyktatora w próby odzyskania honoru i integralności terytorium, a jednocześnie popierali plan sojuszu z Hitlerem, który w tym czasie podbił niemal pół Europy. Dopiero pierwsze poważne niepowodzenia na froncie wschodnim zachwiały pozycją Antonescu. W kraju rosła opozycja, która sprzeciwiała się tak silnemu zaangażowaniu militarnemu i optowała za powrotem wojsk do kraju. Jedynie w czasie bitwy o Stalingrad wojska rumuńskie straciły blisko 150 tys. żołnierzy. Porażki w kampanii radzieckiej skłoniły Antonescu do poszukiwania porozumienia z aliantami zachodnimi. Planował możliwość podpisania separatystycznego pokoju, co w gruncie rzeczy nie przyniosłoby szczególnej poprawy sytuacji rumuńskiej armii zaangażowanej w wojnę ze Związkiem Radzieckim. Pozwoliłoby natomiast na uniknięcie druzgocących bombardowań, które od 1943 roku były dużym zagrożeniem dla rumuńskich miast, szczególnie Bukaresztu. W 1944 roku kontaktowano się także z przedstawicielami ZSRR, jednakże bez większych skutków. Tymczasem na terytorium Rumunii wkroczyły pierwsze jednostki Armii Czerwonej. Król Michał II, zniecierpliwiony coraz gorszym położeniem Rumunii, zdecydował się zorganizować pucz przeciwko Antonescu. 23 sierpnia 1944 roku wezwał dyktatora na audiencję, podczas której nakazał aresztowanie wodza. Wcześniej dyktator odmówił propozycji wystąpienia z koalicji Państw Osi. Król Michał II wydał decyzję o zawieszeniu walk ze Związkiem Radzieckim, a we wrześniu 1944 roku wydał Antonescu Sowietom. Ci uwięzili dyktatora w Moskwie, ale po zakończeniu II wojny światowej zdecydowali się wydać go Rumunom. W kwietniu 1946 roku Antonescu został przetransportowany do ojczyzny, gdzie stanął przed specjalnym trybunałem w Bukareszcie. W maju 1946 roku został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 czerwca 1946 roku.
