Haakon VII (1872-1957) – król norweski, przywódca emigracyjnej elity politycznej w okresie II wojny światowej. Jeden z monarchów elekcyjnych tego kraju.
Urodził się 3 sierpnia 1872 roku w Kopenhadze w Danii jako syn króla Fryderyka VIII i jego żony Luizy, księżniczki szwedzkiej. Pochodził z dynastii Glücksburgów. Początkowo nosił tytuł Karola Księcia Danii. Jego starszy brat został korowany na króla Danii jako Chrystian X. Książę pobierał nauki w Kopenhadze, szlify wojskowe zbierał w Duńskiej Akademii morskiej. W lipcu 1896 roku poślubił Maud Charlottę Marię Koburg, córkę późniejsze króla Anglii Edwarda VII. Ślub ten był zabiegiem stricte politycznym, który miał połączyć obie rodziny królewskie i wzmocnić międzynarodową pozycję rodów. W późniejszym okresie małżeństwo to stało się jednym z głównych czynników, które zadecydowały o powołaniu Karola na króla Norwegii. Na przełomie XIX i XX wieku sąsiednią Norwegią zarządzał król Oskar II. Władca miał wkrótce zapoczątkować niezwykle ważne dla charakteru państwa zmiany. Haakon VII był z nim spokrewniony jako wnuk brata Oskara II. W 1905 roku nastąpił rozłam w tradycyjnej unii personalnej pomiędzy Norwegią i Szwecją, który został sankcjonowany jeszcze za rządów Oskara II i ówczesnego parlamentu. Poważny kryzys polityczny umożliwił duńskiemu następcy sięgnięcie po tron norweski. Parlament w Oslo dokonał wyboru monarchy, jednocześnie pozbawiając pełnionej funkcji Oskara II. Warto dodać, iż sędziwy król zmarł w dwa lata później, do końca życia sprawując funkcję króla Szwecji. Decyzję parlamentu sankcjonował plebiscyt przeprowadzony w dniach 12-13 listopada. 18 listopada 1905 roku parlament podjął ostateczną decyzję o powołaniu księcia duńskiego na tron norweski. Karol wydawał się być świetnym kandydatem ze względu na więzi rodzinne oraz szereg atrybutów stanowiących silne strony przyszłego władcy. Doskonale rozumiał ideę norweskiej monarchii. Mimo iż plebiscyt przeprowadzony wśród ludności wskazał, iż Norwegowie opowiadają się za monarchiczną formą rządów, rolą króla była mocno ograniczona przez dominację parlamentu. W okresie swoich rządów Haakon VII nie decydował się na starcia z norweskim parlamentem, akceptując swoją reprezentacyjną rolę i nie silił się na demonstrację wyższości władzy królewskiej. Oficjalna ceremonia koronacji królewskiej pary odbyła się 22 czerwca 1908 roku w Trondheim. Warto podkreślić, iż wybór imienia nawiązywał do norweskich tradycji z XIV wieku, bowiem od ponad pięciuset lat żaden władca nie zdecydował się imię Haakon. Nie był to jedyny gest w stronę norweskiego społeczeństwa. Haakon VII szybko dał się poznać jako władca oddany sprawom podległego mu kraju. Wiele podróżował, starał się zapoznawać z problemami Norwegów, zabierał głos w ważnych dla kraju sprawach. Był władcą powszechnie lubianym i szanownym, co wyraża jego biografia spisana na oficjalnej stronie norweskiej monarchii. Dowiadujemy się m.in., iż zyskał sobie sympatię Norwegów zainteresowaniem narciarstwem, narodowym sportem skandynawskiego kraju, oraz doroczną paradą organizowaną przez parę królewską 17 maja. Znakomicie wywiązywał się z roli monarchy konstytucyjnego, choć nieco kontrowersji wzbudziła jego decyzja o powierzeniu sterów państwa Partii Pracy, która zdominowała norweski parlament w 1927 roku. W polityce zagranicznej był wyważony i umiejętnie wykorzystywał familijne powiązania. Norwegia prowadziła niezależną politykę, nie angażując się jednocześnie w zbliżający się konflikt po żadnej ze stron. W momencie wybuchu II wojny światowej Norwegia zadeklarowała neutralność. Tymczasem w planach niemieckich Skandynawia odgrywała coraz większą rolę. Jako kraj bogaty w surowce była łakomym kąskiem dla niemieckiej gospodarki. Co więcej, stanowiła doskonałą punkt wyjściowy do dalszych agresji hitlerowskich ukierunkowanych na Wielką Brytanię. W przeddzień niemieckiej inwazji Wielka Brytania i Francja starały się pozyskać Norwegię jako sojusznika, ostrzegając o możliwej agresji wojsk hitlerowskich. Król Haakon VII zdawał sobie sprawę z napiętej sytuacji, jednakże namawiał swoich poddanych do nieokazywania sympatii Brytyjczykom, co miało wspomóc sprawę zachowania ścisłej neutralności. Mimo iż Norwegowie nie wykonali żadnego gestu w stronę Londynu, III Rzesza zdecydowała się pogwałcić prawo i 9 kwietnia rozpoczęła inwazję na Danię i Norwegię. Król był ponoć zdziwiony na tyle, iż gdy otrzymał informację o tym, że Norwegia została zaatakowana, miał odpowiedzieć: „Przez kogo?”. Armia norweska podjęła się nierównej walki z wojskami niemieckimi, próbując odeprzeć zmasowane uderzenie. Dzięki wsparciu aliantów broniła się przez blisko dwa miesiące, choć w ostatnim okresie operacje sprowadzały się niemal wyłącznie do rejonu Narviku. Król i najważniejsi dyplomaci początkowo zostali przeniesieni na północ. Jeszcze 9 kwietnia wyjechali do Hamar, gdzie zebrał się parlament. Haakon VII zdecydował się odrzucić niemieckie ultimatum wzywające Norwegów do poddanie się. Pełnił rolę spoiwa, podtrzymując działalność legalnych władz. Miał nawet stwierdzić, iż jeśli rząd ustąpi, on abdykuje. 1 maja król dotarł do Tromso. Nie ugiął się również przed niemieckimi żądaniami ustanowienia nowego rządu z Vidkunem Quislingiem na czele. Wreszcie 7 czerwca 1940 roku król Haakon VII został zaokrętowany na pokład brytyjskiego krążownika „Devonshire” i odpłynął do Wielkiej Brytanii, wydawszy uprzednio odezwę do ludności. Wraz z nim kraj opuścili czołowi działacze polityczni, w tym następca tronu, jego syn Olaf. W Oslo zainstalował się tymczasem kolaboracyjny rząd Vidkuna Quislinga. Nowe władze wysłały do Londynu bzdurny dokument, w którym zachęcały króla do abdykacji, gwarantując jednocześnie, iż po zakończeniu wojny jego potomek będzie mógł zgłosić pretensje do tronu. Haakon VII nie raczył odpowiedzieć uzurpatorom, których kontrolował Berlin. W sposób zdecydowany odciął się od tego, co faszyści robili w Norwegii, aktywnie wspierając emigracyjną działalność norweskiego rządu. Niemcy kilkukrotnie próbowali wymusić na Haakonie VII abdykację, jednakże nie mieli ku temu środków, a parlament norweski nie był w stanie samodzielnie przegłosować odpowiedniej uchwały detronizującej króla. W okresie emigracyjnej działalności Haakon VII i jego rodzina zamieszkiwali w pobliżu Londynu. Uczestniczyli w życiu Norweskiego Rządu Emigracyjnego, wykonali szereg gestów solidaryzujących z ludnością pozostałą w Norwegii. Poddani króla dali wyraz swojej sympatii symbolicznymi akcjami wymierzonymi w okupanta. Dość popularnym sposobem wyrażania przywiązania do monarchii było noszenie charakterystycznych emblematów i biżuterii. Na terenie Wielkiej Brytanii król uczestniczył w spotkaniach politycznych oraz okazjonalnych ceremoniach, wśród których warto wspomnieć przyznawanie odznaczeń oraz wizytację oddziałów, o czym wspomina chociażby Max Manus, jeden z bohaterów norweskiej partyzantki. W późniejszym okresie pracował on w ochronie Haakona VII. Zakończenie II wojny światowej i długiej okupacji cały kraj powitał z ulgą i wielką radością. Norwegowie oczekiwali teraz na powrót swojego króla. Haakon VII przybył do Oslo 7 czerwca 1945 roku, dokładnie w piątą rocznicę swojego wyjazdu. Na pokładzie krążownika „Norfolk” przypłynął do Norwegii, a następnie udał się do stolicy, gdzie zorganizowano wielką paradę i powitanie królewskiej rodziny. Tłumy Norwegów witały króla. Ogólnonarodowy entuzjazm wzmógł się po przemówieniu Haakona VII, który zalał się łzami na widok cieszącego się tłumu. Wkrótce po tym król odbył podróż, obserwując zniszczenia poczynione przez wojnę i okupację. Po wojnie nie angażował się szczególnie w życie polityczne kraju. W 1955 roku upadł w swojej rezydencji. Był to pierwszy tak wyraźny sygnał o pogarszającym się stanie zdrowia sędziwego już króla. Zmarł 21 września 1957 roku. 1 października odbył się oficjalny pogrzeb. Jest powszechnie uznawany za norweski symbol oporu w okresie II wojny światowej. Otrzymał liczne odznaczenia, wśród których znajdowały się m.in. polski Order Orła Białego, czechosłowacki Krzyż Walecznych, francuskie Krzyż Wielki Legii Honorowej oraz Krzyż Wojenny, brytyjskie Order Podwiązki i Królewski Order Wiktorii, a także wiele innych międzynarodowych medali i orderów, w tym norweskie, duńskie, rosyjskie, belgijskie, fińskie, greckie, holenderskie, hiszpańskie czy islandzkie.
