Podczas II wojny światowej wśród żołnierzy polskich obowiązywały zarówno odznaczenia formalne, jak i nieformalne. Do tych drugich zaliczała się odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego”, stanowiąca ciekawą adaptację zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych na potrzeby Powstańców Warszawskich.
Odznaka powstała poprzez połączenie niemieckiego Krzyża Żelaznego z polską monetą 1-złotową z 1929 roku. Polegało to na tym, że do awersu Krzyża Żelaznego mocowano polską monetę orzełkiem do przodu. Następnie wybijano na niej Kotwicę Polski Walczącej i zmieniano datę z 1929 roku na 1944. Odznaka zawieszana była na wstążce Krzyża Walecznych, której prawy pasek barwiono na czerwono. Gdy z kolei ktoś zasłużył na tą odznakę po raz kolejny, to na już posiadane odznaczenie nakładano poziomo na wstążkę gładkie srebrne okucie.
Ze względu na fakt, że Krzyż Powstania Warszawskiego był odznaczeniem nieformalnym, trudno jest określić dokładnie liczby żołnierzy, którzy go otrzymali oraz dokładne zasady jego przyznawania. Była to odznaka używana prawdopodobnie przez Zgrupowanie Chrobry II i nadawana za odwagę oraz różnego rodzaju zasługi szczególne.
Co ciekawe jednak, Krzyż Powstania Warszawskiego nazywano także odznaką „Za Zabicie w Walce Oficera SS”. Wskazuje to, że omawiane odznaczenie przyznawano także za wyeliminowanie z walki esesmana w stopniu oficerskim. Niewykluczone, że w takiej sytuacji do zmontowania powstańczej odznaki używano Krzyża Żelaznego odebranego właśnie temu zabitemu przeciwnikowi. W takim przypadku byłoby to także trofeum wojenne.
Źródło fotografii: Wikipedia, domena publiczna.
Marek Korczyk
