U podstaw ideologii nazistowskiej stały zbrodnicze, często pseudonaukowe idee oparte na rasizmie, nacjonalizmie i ksenofobii. Niemieccy naziści czerpali z licznych systemów, tworząc doktrynę eklektyczną, często niespójną, a przy tym wspierającą wewnętrzne podziały, nienawiść rasową i wreszcie zbrodnie i ludobójstwo. Wiele z koncepcji nazistów zostało nakreślonych w książce Adolfa Hitlera zatytułowanej ,,Mein Kampf” (z niem. ,,Moja walka”).
Rasizm i prześladowania
Kwestia antysemityzmu została szczegółowo omówiona w innym rozdziale, stąd też w tym miejscu należy zasygnalizować, iż nienawiść względem narodu żydowskiego stała się osią, wokół której zbudowano doktrynę nazizmu. Uzupełniały ją poglądy rasistowskie, w tym przeświadczenie o wyższości rasy germańskiej (aryjskiej) i niższości pewnych grup etnicznych, w tym Słowian czy Cyganów. Początkowe szykanowanie i dyskryminowanie szybko przybrało wymiar prześladowania, a wreszcie fizycznej eksterminacji, szczególnie przy użyciu rozbudowanego aparatu represji, w tym obozów koncentracyjnych. Rasistowskie koncepcje czystości narodu doprowadziły do organizacji rozbudowanych programów eutanazji, sterylizacji, eugeniki oraz kontroli urodzeń. Narzędzie umożliwiające ,,oczyszczanie rasy” stanowiły ośrodki porodowe i wychowawcze Lebensborn. Zarząd organizacji stosował restrykcyjne kryteria przyjęć, starając się wyselekcjonować tylko te ciężarne kobiety, które posiadały odpowiednie cechy gwarantujące ,,aryjskość” potomka. Młode kobiety przygotowywano do życia zgodnie z nazistowskimi ideałami, a niejednokrotnie wręcz krzyżowano z mężczyznami o odpowiednich cechach fizjonomicznych. Do celów wzmacniania rasy wykorzystywano m.in. młodzieżowe organizacje partyjne.
Prześladowania obejmowały kategorie obywateli niewpisujących się w standardy nazistowskich ideałów. Wśród represjonowanych znaleźli się m.in. przedstawiciele Kościoła Katolickiego. W czasie wojny znaczący odsetek księży, szczególnie z krajów okupowanych, zginął w niemieckich obozach koncentracyjnych. Nazizm zwalczał religię, proponując w jej miejsce zjednoczenie wokół idei narodu. Eksterminowano również homoseksualistów i ludzi zniedołężniałych jako zbędnych w budowaniu germańskiej rasy panów (z niem. Übermensch).
Doktryna buntu
Nazizm został zbudowany jako doktryna sprzeciwu, promując wartości antydemokratyczne, antyliberalne, antykomunistyczne. Sprzeciwiał się indywidualizmowi, wspierając przede wszystkim pojęcie narodu zjednoczonego wokół partii i wodza (z niem. Führer). Stąd też jednym z naczelnych haseł niemieckich nazistów było: ,,Ein Volk, ein Reich, ein Führer” (,,Jeden naród, jedna rzesza, jeden wódz”). Krwawo stłumiono opozycję – zarówno w wymiarze wewnątrzpartyjnym jak i zewnętrznym. Naziści stworzyli system monopartyjny podporządkowany dyktaturze A. Hitlera, a przeciwników represjonowano, więziono i zabijano.
Umacnianiu ideologii nazistowskiej w społeczeństwie niemieckim sprzyjał rozbudowany aparat propagandy i represji. Nie należy jednak zapominać, że naziści zdobyli sobie wysokie poparcie niemieckich obywateli, wygrywając w 1932 roku wybory powszechne do parlamentu. Ich populistyczne hasła padały na podatny grunt i znajdowały licznych odbiorców, o czym może świadczyć zaufanie i wsparcie, jakim naród niemiecki obdarzył A. Hitlera zarówno w okresie przedwojennym, jak i w czasie wojny.
Fotografia: więźniowie Auschwitz podczas wyzwolenia. Źródło zdjęcia: Wikipedia, domena publiczna.
