Ucz się, dziecko, polskiej mowy:
To przed domem – to są groby,
Małe groby, wielki cmentarz,
Taki jest twój elementarz.
Ustawiły się w szeregu
Czarne krzyże w brudnym śniegu.
Na Warszawie mrok żałoby,
Ucz się pięknej polskiej mowy.
Pod zwaloną kamienicą
Leży upiór z upiorzycą,
Wyją żółte upiorzęta…
Zapamiętasz… Zapamiętam
Nocą gniewnie przez sen krzyczysz,
Straszne ptaki w niebie liczysz,
Rano – w ziemi rozoranej
Szukasz piąstki oderwanej.
Ucz się mogił, gruzów ucz się.
Z upiorami siądź przy uczcie.
W świat potężny, w świat plugawy
Pieśń warszawskich dzieci zawyj!
Julian Tuwim rozgłos i poetycką sławę zdobywał jeszcze przed rozpoczęciem wojny jako członek ważnej grupy literackiej Skamander oraz współpracownik czasopisma „Pro Arte et Studio”, które zapoczątkowało jeden z ważniejszych nurtów polskiej poezji przedwojennej. Po wybuchu II wojny światowej artysta udał się na emigrację. Najpierw krótko mieszkał we Francji. Po przegranej kampanii francuskiej postanowił opuścić kraj i udał się w dalszą drogę, docierając do Stanów Zjednoczonych. Tam współdziałał z innymi polskimi poetami, tworząc także rozliczne wiersze poświęcone tragedii II wojny światowej. Po wojnie powrócił do kraju, gdzie cieszył się niezwykłą estymą. Powszechnie oskarżany o sympatie komunistyczne. Jeśli zaś chodzi o „Lekcję” – Tuwim daje popis swojego kunsztu literackiego; jest ostry w wymowie, ironiczny, nie stroni od cierpkich uwag. Utwór ukazał się w emigracyjnej gazetce niepodległościowej „Wiadomości Polskie” 14 kwietnia 1940 roku. Istnieją pewne rozbieżności, co do autentycznych słów utworu. Rozmaite źródła, w tym antologie z wyborem wierszy wojennych, podają odmienne wersje, wśród których najsilniej różni się strofa trzecia, częstokroć zmieniona całkowicie.
