Organizacja Polska Niepodległa była ledwie wycinkiem niezwykle licznego i prężnego Polskiego Podziemia. Ze względu na specyfikę działalności oraz zaangażowanie konspiracyjne właściwie od pierwszych tygodni niemieckiej okupacji na ziemiach polskich zasługuje na szczególną uwagę. Jej losy były ściśle związane z osobą Józefa Sulińskiego ps. „Zawisza”, pierwszego komendanta i twórcy formacji.
Początki konspiracji
Po niemieckiej agresji na Polskę jeszcze we wrześniu 1939 roku zaczęły się zawiązywać pierwsze organizacje konspiracyjne, których celem było budowanie fundamentów podziemnego państwa. Walka z najeźdźcą do wyzwolenia ojczyzny i odzyskania suwerenności stanowiła główny cel młodego ruchu oporu. Szybko nieformalne zrzeszenia zaczęły się przeradzać w prężne organizacje bojowe posiadające wyspecjalizowane struktury, organy zarządzające oraz regularne oddziały zdolne do walki z przeciwnikiem. Jedną z pierwszych inicjatyw konspiracyjnych była Polska Niepodległa. Organizacja została utworzona w Warszawie. Jej pomysłodawcą i pierwszym komendantem był Józef Suliński, który w podziemiu używał pseudonimu „Zawisza”. Członkowie formacji byli rekrutowani głównie z osób pracujących w czasie obrony Warszawy w komitetach obrony miasta. Wykształcone wówczas pierwsze struktury starano się przenieść na grunt Polski Niepodległej. Organizacja deklarowała apolityczność, zachęcając do wstąpienia w jej szeregi tych Polaków, którzy chcieli aktywnie działać na rzecz odzyskania niepodległości i rozbudowy potęgi Rzeczpospolitej. Wydaje się, iż jej rodowód należy wiązać przede wszystkim z ruchem robotniczym, choć pochodzenie społeczne członków nie było jednolite. Sam Suliński był inżynierem. Pochodził z Kutna, gdzie urodził się w 1902 roku. W młodości działał w skautingu i Polskiej Organizacji Wojskowej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę służył w armii, walczył w czasie wojny z bolszewikami. Podczas okupacji pracował początkowo w Zarządzie Miejskim Warszawy, skąd zresztą rekrutowała się znaczna część członków organizacji. Czołowe stanowiska prócz Sulińskiego zajmowali:
Karol Mroczkowski ps. ,,Korczak” – szef sztabu
Kazimierz Zatopiński ps. ,,Jur” – inspektor
Stanisław Giebułtowicz ps. ,,Żubr” – szef wydziału wojskowego
Stanisław Leraański ps. ,,Bukowczyk” – szef wydziału cywilnego
W ramach organizacji powołano do życia sześć Wydziałów (Organizacyjny, Wojskowy, Informacyjny, Propagandy i Prasy, Skarbowy i Cywilny). W terenie Polska Niepodległa posiadała rozbudowane struktury obejmujące osiem okręgów (kolejno: Warszawa, województwo warszawskie, Lublin, Łódź, Kielce, Kraków, Białystok, Poznań).
Tragiczny koniec Sulińskiego
Polska Niepodległa nigdy nie rozwinęła się w pełni, co związane było z ograniczonymi możliwościami aprowizacyjnymi. Brakowało kadry dowódczej, głównie oficerów. W szczytowym okresie mogła liczyć nawet do 20 tys. członków. Trudno jednak oszacować ich całkowitą liczbę. Do największych sukcesów organizacji należy zaliczyć kolportaż własnych podziemnych gazetek: „Jutra” oraz „Głos Wolny, Wolność Ubezpieczający” oraz szereg akcji sabotażowych kierowanych głównie przez inż. Franciszka Przeździeckiego. Szczególną rolę na polu redakcji czasopism odgrywał sam komendant Suliński, który powielał je na improwizowanym sprzęcie wraz z żoną Elizą. Suliński ogłosił na łamach „Jutra” manifest programowy organizacji, w którym zakładał odbudowę Polski wielkiej, wolnej, mocarstwowej, niepodległej i narodowej.
Potężnym ciosem dla Polski Niepodległej było aresztowanie Sulińskiego i jego żony w nocy z 7 na 8 stycznia 1941 roku. Gestapo wkroczyło do mieszkania Sulińskich przy ul. Grottgera 11 w Warszawie. Komendant Polski Niepodległej trafił na Pawiak, gdzie był więziony, nadal aktywnie działając w więziennym ruchu oporu. Jeszcze w tym samym roku opracował plan ucieczki. Wraz ze współwięźniem Bronisław Bachliński został zarażony tyfusem. Po przeniesieniu do szpitala na Wolskiej został odbity przez kolegów i uwolniony 18 listopada 1941 roku. Wrócił do konspiracji pod innym nazwiskiem, prowadząc rozmowy scaleniowe z Armią Krajową. Ostatecznie w pierwszej połowie 1942 roku struktury mniejszej organizacji zostały wchłonięte przez AK. Niesamodzielność Polski Niepodległej znacząco ograniczyła jej historię. Brakuje także odpowiednich dokumentów umożliwiających zweryfikowanie dalszego zaangażowania jej członków. Sam Suliński działał w konspiracji do 29 marca 1944 roku, kiedy to zażył kapsułkę z cyjankiem podczas próby ponownego aresztowania przez Gestapo. Zmarł na skutek działania trucizny. Formalnie pozycję komendanta objął Karol Mroczkowski, który sprawował funkcję do czasu rozwiązania organizacji w dniu 20 września 1945 roku. Członkowie Polski Niepodległej brali udział w szeregu akcji Armii Krajowej, wspomagając ją aktywnie w czasie Powstania Warszawskiego. Warto wspomnieć, że Eliza Sulińska trafiła z Pawiaka do kobiecego obozu w Ravensbrück. Przez kilka miesięcy pracowała w fabryce zbrojeniowej, skąd udało się jej uciec pod koniec wojny w kwietniu 1945 roku. Następnie powróciła do Warszawy, gdzie pracowała po wojnie.
Fotografia: stanowisko przeciwlotniczego ckm wz. 30 w pobliżu Dworca Wiedeńskiego podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. (Wikipedia, domena publiczna).
