G
- Gdańsk (Wolne Miasto Gdańsk) – jeden z głównych portów morza Bałtyckiego. Na mocy Traktatu Wersalskiego Gdańsk i przyległe tereny tworzyły tzw. Wolne Miasto Gdańsk, nad którym kontrolę sprawowała Liga Narodów. Polacy mieli możliwość utrzymywania nielicznego garnizonu na Półwyspie Westerplatte. W mieście przewagę liczebną mieli Niemcy, którym szybko udało się opanować Senat WMG oraz zgromadzić poważne siły, które odegrały poważną rolę po rozpoczęciu konfliktu polsko-niemieckiego. Po rozpoczęciu okupacji Polaków poddano represjom. Mimo to w mieście rozpoczęły działalność grupy ruchu oporu. Miasto zostało zdobyte przez wojska 2. Frontu Białoruskiego w marcu i kwietniu 1945 roku. Ostatni skapitulował garnizon niemiecki na Westerplatte, poddając się dopiero 7 kwietnia.
- Gdynia – miasto i port nadbałtycki. W latach trzydziestych Gdynia odgrywała coraz większą rolę wśród bałtyckich portów. Związane to było z ograniczeniami nałożonymi na Wolne Miasto Gdańsk, co spowodowało, iż Polacy zmuszeni byli poszukać alternatywy. 14 września 1939 roku została zajęta przez Niemców. Następnie Niemcy wysiedlili znaczną część ludności polskiej, sprowadzając przesiedleńców z Wolnego Miasta Gdańsk i innych miejscowości nadbałtyckich. Gdynię wyzwoliły siły 2. Frontu Białoruskiego 28 marca 1945 roku. Podczas wojny odegrała ważną rolę dla niemieckiej marynarki, będąc jedną z baz wypadowych Kriegsmarine.
- Gibraltar – brytyjska baza morska leżąca pomiędzy Morzem Śródziemnym a Oceanem Atlantyckim. Tak samo nazwana została cieśnina łącząca oba akweny. Gibraltar stał się, obok Malty, główną bazą wypadową dla alianckiej floty, a przejście gibraltarskie jednym z głównych punktów strategicznych. Pomimo ambitnych planów, Niemcom nie udało się zdobyć brytyjskiej bazy (podobnie było w przypadku Malty). W czasie trwania operacji „Torch” Gibraltar stał się głównym punktem zaopatrzeniowym alianckich wojsk. Co ciekawe, 4 lipca 1943 roku w katastrofie nad Gibraltarem zginął polski Wódz Naczelny i premier Rządu Emigracyjnego gen. Władysław Sikorski.
- Gilberta Wyspy – archipelag leżący w Mikronezji na Oceanie Spokojnym. 10 grudnia 1941 roku, tuż po rozpoczęciu działań japońsko-amerykańskich, Japończycy zdobyli wyspy Makin i Tarawa oraz kilkanaście pomniejszych. Wkrótce obsadzono je silnymi garnizonami. Zdobycie wysp Amerykanie poprzedzili kilkudniowym przygotowaniem artyleryjskim. Operację ataku na Wyspy Gilberta prowadził 5 korpus desantowy, rozpoczynając ją 21 listopada 1943 roku. W wyniku niezwykle krwawych walk Wyspy Gilberta zostały zdobyte po tygodniu.
- Gran Sasso – masyw górski leżący w Apeninach. Miejsce uwięzienia Benito Mussoliniego, który został uwolniony we wrześniu 1943 roku przez komandosów niemieckich dowodzonych przez Otto Skorzennego.
- Grecja – państwo w Europie Południowej leżące na Półwyspie Bałkańskim, stolica Ateny. 28 października 1940 roku Włochy dokonały agresji na neutralną do tej pory Grecję (neutralność ogłoszono na początku II wojny światowej). Dzięki wydatnej pomocy Brytyjczyków Grecy bronili się pół roku przed zmasowanym naporem wojsk włoskich, a następnie niemieckich. W maju 1941 roku podbita została Kreta. Do 1944 roku na ziemiach greckich rozwijał się ruch oporu, należy wspomnieć o Greckiej Armii Narodowowyzwoleńczej (ELAS), która w 1944 roku wyzwoliła znaczną część kraju, korzystając z sukcesów wojsk radzieckich na froncie wschodnim. Następnie w Grecji wylądowały jednostki brytyjskie. Po pokonaniu resztek wojsk wroga Brytyjczycy przywrócili w Grecji monarchię, a walcząca z agresorem podczas okupacji ELAS została rozwiązana w lutym 1945 roku.
- Groß-Roßen – z niem. Rogoźnica (pod Wrocławiem). Podobóz obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Założono go 2 sierpnia 1940 roku. Od maja 1941 roku Groß-Roßen był samodzielnym obozem. W sumie podczas II wojny światowej zginęło tu 40 000 ludzi różnych narodowości. Obóz został wyzwolony 11 lutego 1945 roku.
- Guadalcanal – największa wyspa położona w archipelagu Wysp Salomona. Miejsce szeregu bitew morskich i lądowych stoczonych przez wojska amerykańskie i japońskie. W maju i czerwcu 1942 roku Japończykom powiodło się zajęcie Guadalcanal, gdzie szybko rozpoczęli budowę baz morskich umożliwiających im dalsze działania. W związku z wygraną bitwą o Midway Amerykanie postanowili spróbować śmiałego planu odbicia Guadalcanal z rąk japońskich. 7 sierpnia 1942 roku rozpoczęła się operacja desantowa wojsk amerykańskich. Zapoczątkowało to serię starć z armią japońską, które zakończyły się dopiero na początku 1943 roku (ostatnią większą batalią była bitwa pod Tassafarongą 30 listopada 1942 roku). Ostatecznie Guadalcanal został zdobyty przez Amerykanów w lutym 1943 roku, kiedy to zlikwidowali ostatnie japońskie punkty oporu. W toku walk Japończycy stracili 25 000 zabitych i rannych żołnierzy (oraz 1000 wziętych do niewoli), natomiast Amerykanie 1600 zabitych, 4245 rannych i zaginionych. Ponadto zniszczeniu uległo wiele amerykańskich i japońskich jednostek morskich i powietrznych.
- Guam – wyspa położona w archipelagu Wysp Mariańskich. 10 grudnia 1941 roku została zajęta przez wojska japońskie, które bez trudu pokonały liczący 300 ludzi garnizon amerykański, obsadzając wyspę swoją załogą. 21 lipca 1944 roku Amerykanie rozpoczęli lądowanie na wyspie, które poprzedziło 14-dniowe przygotowanie artyleryjskie. W wyniku krwawych walk Guam został zajęty do 10 sierpnia 1944 roku. Przez ponad pół roku toczyły jeszcze walki ukrywające się grupy japońskich żołnierzy. Ostatecznie opór zlikwidowano w pierwszej połowie 1945 roku.
H
- Helsinki – stolica Finlandii. Podczas Wojny Zimowej wielokrotnie bombardowana przez radzieckie samoloty. Od pierwszego dnia wojny fińsko-sowieckiej nad stolicą Finlandii pojawiały się bombowce. 30 listopada 1939 roku bombardowanie doprowadziło do śmierci 91 osób.
- Hel – półwysep oraz miasto w północnej Polsce. W 1939 roku na Helu umieszczono główną bazę marynarki polskiej. Podczas kampanii wrześniowej garnizon Helu bronił się do 2 października, kapitulując dopiero, gdy nie było już możliwości kontynuowania walki. Za wytrwałość i poświęcenie załoga półwyspu odznaczona została Orderem Virtutti Militari. Podczas ofensywy radzieckiej w 1945 roku Półwysep Helski został zdobyty dopiero 9 maja. Jednostki niemieckie skapitulowały tam, będąc ostatnimi na Wybrzeżu.
- Hiroshima – miasto w południowej części wyspy Honsiu będącej jedną z czterech wielkich wysp tworzących właściwą Japonię. Ważny ośrodek japońskiego przemysłu militarnego. 6 sierpnia 1945 roku stała się celem dla amerykańskiego samolotu B-29, który miał na swym pokładzie bombę atomową. W wyniku eksplozji zginęło 78 000 mieszkańców miasta, 37 500 zostało rannych.
- Hiszpania – państwo w południowo-zachodniej Europie leżące na Półwyspie Iberyjskim, stolica Madryt. Rząd gen. Francisco Franco zdecydował się na ogłoszenie neutralności podczas II wojny światowej, nieoficjalnie sprzyjając blokowi Państw Osi. Brak zaangażowania w światowy konflikt był spowodowany niedawną wojną domową, która zdecydowanie zmniejszyła możliwości militarne Hiszpanii. Pomimo prób namowy ze strony państw faszystowskich, Hiszpanie nie zdecydowali się na aktywne wsparcie działań Niemiec i Włoch. Wyrazem tego było chociażby odmówienie poparcia planów Hitlera odnośnie zajęcia brytyjskiego Gibraltaru. Od 1943 roku Hiszpania rozpoczęła zmianę orientacji politycznej na proaliancką, co było wynikiem osłabienia bloku państw faszystowskich.
- Holandia – państwo w Europie Zachodniej, stolica Amsterdam. Od początku II wojny światowej Holandia zachowywała neutralność. Mimo to kraj ten został napadnięty 10 maja 1940 roku przez hitlerowskie Niemcy. Armia holenderska stawiła krótkotrwały opór i już 15 maja zmuszona była do kapitulacji. Rząd holenderski i królowa Wilhelmina udali się na emigrację do Wielkiej Brytanii. Protektorem Holandii został Arthur Seyss-Inquart. Prowadził on politykę represji, co zapoczątkowało działalność ruchu oporu. Terytorium Holandii zostało wyzwolone przez wojska amerykańskie i brytyjskie na przełomie lat 1944-45. Ostatnie załogi niemieckie w Holandii skapitulowały 5 maja 1945 roku.
- Hongkong – brytyjska baza wojskowa w południowych Chinach. Od 9 grudnia 1941 roku trwały zacięte walki pomiędzy garnizonem Hongkongu (niewiele ponad 6 batalionów piechoty) a wojskami japońskimi, którym udało się zdobyć twierdzę 25 grudnia. Hongkong został obsadzony załogą japońską i pozostał niezdobyty aż do kapitulacji Japończyków 2 września 1945 roku.
I
- Indochiny Francuskie – posiadłości francuskie leżące w Azji Południowej. Obejmowały terytoria Wietnamu, Laosu i Kambodży. W lipcu 1941 roku wojska japońskie zajęły Indochiny Francuskie. Przeciw nim organizowała się ludność podległych im terenów. Aby załagodzić działania narodowowyzwoleńcze, Japończycy zdecydowali się w marcu 1945 roku na ustanowienie niepodległych państw Wietnamu i Kambodży, a miesiąc później również Laosu. Mimo to ludność Indochin kontynuowała walkę przeciw Japończykom do zakończenia wojny.
- Islandia – wyspa położona na Oceanie Atlantyckim. Podczas II wojny światowej stanowiła przystanek dla alianckich statków na ważnym szlaku zaopatrzeniowym prowadzącym ze Stanów Zjednoczonych do Związku Radzieckiego. 10 maja 1940 roku Brytyjczycy przeprowadzili operację zajęcia Islandii.
- Iwo-Jima – wyspa leżąca w archipelagu Volcano na Oceanie Spokojnym. W 1945 roku miejsce walk amerykańsko-japońskich. Zdobycie wyspy umożliwiało Amerykanom uzyskanie dogodnych baz lotniczych dla nalotów na Wyspy Japońskie. 19 lutego 1945 roku Amerykanie rozpoczęli lądowanie na wyspie. Walki były wyjątkowo ciężkie dla uderzających na Japończyków, gdyż obrońcy charakteryzowali się fanatyzmem i wolą walki do samego końca. Stąd też z 22 000 ludzi pod dowództwem gen. Kuribayshi ocalało zaledwie 250 wziętych do niewoli amerykańskiej. Amerykanie utracili 4590 zabitych, 15 954 rannych i 30-1 zaginionych. Iwo-Jima została zdobyta 16 marca 1945 roku.
