W czasie II wojny światowej powszechną praktyką w Wehrmachcie stało się zabieranie butów poległych żołnierzy. Wynikała ona z przyczyn praktycznych – wobec przeciągającej się wojny zaczęło brakować skóry, więc buty poległych żołnierzy były przekazywane ich żyjącym kompanom. Praktyka ta została nawet potwierdzona stosownym zarządzeniem dowództwa.
Wśród samych żołnierzy Wehrmachtu nie cieszyła się jednak popularnością. Każdy żołnierz chciał mieć własne, nowe buty a nie obuwie zabrane zabitemu towarzyszowi broni. Ponadto uważano, że tego typu praktyka była poniżająca dla poległych. W końcu nie dość że chowano ich w prowizorycznych mogiłach, to jeszcze bez butów. Wojenna rzeczywistość była jednak niezmienna, toteż żołnierze Wehrmachtu – chcąc nie chcąc – musieli ściągać buty z poległych kompanów oraz korzystać ponownie z tego „używanego” obuwia.
Tak pisał o tym Gottlob Herbert Bidermann – żołnierz Wehrmachtu, walczący m.in. pod Sewastopolem – w swoich wspomnieniach pt. „W śmiertelnym boju”: „Ironią pozostaje fakt, że dla poległych w boju budowano imponujące cmentarze i efektowne pomniki, podczas gdy z tych, którzy umarli z ran i chorób na tyłach, ściągano nawet buty. Oficjalne zarządzenie nakazywało zdejmowanie butów, aby mógł użyć ich ktoś inny, albowiem skóra stała się materiałem deficytowym. Im dłużej trwała wojna, tym rzadziej zdarzało się, aby poległym pozwolono zachować jako ich śmiertelny całun chociaż ćwiartkę namiotowej pałatki. Ciała, rozdarte i okaleczone na polu bitwy, po prostu umieszczano w płytkich grobach i przysypywano ziemią. Będzie się odnosić wrażenie, iż blade, woskowate twarze z na wpół otwartymi ustami i matowymi oczami o pustym wejrzeniu będą pytać: ‘Dlaczego muszę umierać? Przecież jeszcze nie zdążyłem pożyć, a wy, przed moją podróżą zdzieracie ze mnie nawet buty’.”
Fotografia: dwaj wartownicy z Wehrmachtu przy drzwiach do budynku Stortingu, czyli parlamentu w Oslo podczas niemieckiej okupacji Norwegii. Zdjęcie z kwietnia 1940 roku – dobrze widoczne są na nim skórzane buty żołnierzy, stanowiące zresztą jeden z ikonicznych elementów niemieckiego umundurowania z okresu II wojny. Źródło: National Library of Norway, CC BY-SA 4.0.
Marek Korczyk
