Italo Balbo był bez wątpienia jedną z najciekawszych i najważniejszych postaci włoskiej sceny politycznej i wojskowej lat trzydziestych XX wieku. Swoją silną pozycję budował w początkach ruchu faszystowskiego, pełniąc funkcję Ras, a więc lokalnego przywódcy partyjnego. Później zasłynął jako wybitny lotnik, organizator włoskiego lotnictwa cywilnego i wojskowego. Wreszcie stał się jednym z głównych kontrkandydatów Benito Mussoliniego. Duce dostrzegał charyzmę wojskowego i popularność, jaką cieszył się w społeczeństwie. Co więcej, dochodziły do niego głosy, iż Balbo planuje przejęcie władzy i chętnie widziałby siebie w roli nowego dyktatora. Mimo iż wodzowskie aspiracje Balbo nie zostały nigdy potwierdzone, Mussolini obawiał się przeciwnika i w połowie lat trzydziestych odsunął go od głównego nurtu włoskiej polityki, wysyłając do Afryki. Tam marszałek sprawował funkcje zarządcze w koloniach, gdzie dał się poznać jako sprawny organizator, przynajmniej częściowo zacierając fatalne wrażenie, jakie pozostało po Rzeźniku Libii Rodolfo Grazianim.
W 1940 roku Włosi postanowili zbrojnie wesprzeć Niemców w kampanii przeciwko Francji i Wielkiej Brytanii. Pociągnęło to za sobą konieczność rozpoczęcia wojny na froncie afrykańskim. Źle zorganizowana i kiepsko dowodzona włoska armia szybko została zepchnięta do defensywy przez nacierających z Egiptu Brytyjczyków. W czerwcu rozpoczęło się oblężenie kontrolowanego przez Włochów Tobruku. Marszałek Balbo starał się dowodzić wojskami na miejscu i 28 czerwca 1940 roku planował lądowanie w ostrzeliwanej twierdzy.
W czasie podchodzenia do lądowania w Tobruku stało się coś wyjątkowo zaskakującego. Samolot Savoia-Marchetti 79, którym leciał Balbo został ostrzelany przez włoską artylerię. Marszałek zginął w strąconej maszynie. Okoliczności jego śmierci, zwłaszcza w obliczu nieporozumień z Mussolinim, stały się źródłem oczywistych teorii spiskowych. Żona Italo Balbo mówiła otwarcie, iż to duce zlecił morderstwo jej męża, obawiając się jego pozycji i wpływów. Teoria ta nie została nigdy potwierdzona, a historycy ze sceptycyzmem przyjmują tego typu hipotezy. Wydaje się bowiem, iż strącenie SM 79 mogło być faktycznie dziełem przypadku. Chwilę przed przybyciem Balbo Tobruk został zbombardowany przez brytyjskie samoloty startujące z Egiptu. Artylerzyści prawdopodobnie mylnie ocenili, iż nadlatująca maszyna to kolejny samolot wroga. Nie sprzyjały im również warunki, bowiem samolot z Balbo na pokładzie nadlatywał od strony słońca, a padające promienie utrudniały odczytanie oznaczeń i rozpoznanie maszyny. Mimo tego zagadkowa śmierć marszałka do dzisiaj wzbudza kontrowersje. W końcu duce potrafił walczyć o władzę i nie przebierał w środkach…
Zdjęcie tytułowe: Italo Balbo w Libii w 1934 roku. Zdjęcie za: Wikipedia/domena publiczna.
