Rudolf Hess (1894-1981) – przywódca hitlerowskiej III Rzeszy, zastępca Adolfa Hitlera i jego zaufany przyjaciel; jedna z najbardziej zagadkowych postaci XX wieku za sprawą jego tajemniczego lotu z 10 maja 1941 roku.
Urodził się 26 kwietnia 1894 roku w kurorcie egipskim Ibrahimmieh pobliżu Aleksandrii. Młodemu Rudolfowi nie brakowało niczego – pławił się w luksusie, który rodzina Hessów zawdzięczała rodzinnemu przedsiębiorstwu Fritza Hessa – Hess & Co., które w przyszłości miał przejąć jego syn. Ten jednak wolał poświęcać się zabawie i przyjemnościom niż nauce przedsiębiorczości, choć od początku uważano go za dziecko inteligentne i bystre. Mimo iż rodzina Hessów zamieszkała na stałe w Egipcie, nie zerwała kontaktu z krajem przodków, Niemcami. Co roku Fritz Hess zabierał rodzinę w daleką podróż, aby odwiedzić południowe tereny Niemiec, gdzie dzieci mogły odpocząć od męczących egipskich upałów. W 1908 roku, w wieku 14 lat, Rudolf rozpoczął kształcenie w swojej pierwszej szkole. Wcześniej uczył się w domu, a wiedzę przekazywał mu prywatny nauczyciel. Wybór rodziców Rudolfa padł na ewangelicką placówkę w Bad Godesberg. Wkrótce, widząc, iż syna nie pociąga handel, Fritz Hess zdecydował się na użycie sprytnego fortelu. Postanowił bowiem posłać Rudolfa do École Superieur de Commerce w Neuchâtel, gdzie syn miałby polubić pasję życia jego ojca, czyli handlowanie. Niestety, ojciec przeliczył się, sądząc, iż jest w stanie zmienić upodobania swojego dziecka. W 1912 roku (uczęszczanie do szkoły handlowej młody Hess rozpoczął w 1911 roku) Rudolf wyjechał do Hamburga, aby rozpocząć praktykę w firmie Feldt Stein & Co. Być może Rudolf Hess faktycznie polubiłby pracę w biznesie, gdyby nie fakt, który pomieszał szyki nie tylko Frtizowi Hessowi – wybuch I wojny światowej. Latem 1914 roku, jako jeden z pierwszych, Rudolf Hess zgłosił się na ochotnika do armii niemieckiej. Przez okres trwania wojny walczył w największych bitwach na obu frontach, staczając boje m.in. pod Ypres i Verdun. Na froncie wschodnim nie udało mu się uniknąć rany. Pod koniec konfliktu udało mu się dostać do nowej formacji lotniczej, w której szybko go przeszkolono i oddano mu do dyspozycji trójpłatowego fokkera. Po zakończeniu wojny, podobnie jak większa część niemieckiego społeczeństwa, był niepocieszony przegraną Niemiec. Uważał, iż Niemcy zostali zdradzeni. Wzburzenie potęgował fakt ruiny, do jakiej wojna doprowadziła firmę ojca Rudolfa. Niemcy pogrążyły się w chaosie, a ten młody i ambitny człowiek nic na to nie mógł poradzić. W końcu listopada 1918 roku Hess powrócił do Bawarii, gdzie wstąpił do organizacji Thule Gesellschaft, zrzeszającej weteranów wojennych. W połowie 1919 roku dochodzi do kolejnego ważnego wydarzenia w życiu Rudolfa – pierwszy raz spotyka profesora i generała Karla Haushofera, który uświadamia młodego człowieka politycznie, ucząc go jednocześnie polityki międzynarodowej oraz tzw. geopolityki. Hess zaprzyjaźnił się również z synem profesora, Albrechtem, od tej pory często goszcząc w mieszkaniu państwa Haushoferów i stając się oddanym profesorowi słuchaczem. W 1920 roku, za namową mentora, Hess postanawia rozpocząć studia na wydziale nauk politycznych. Zapewne kontynuowałby naukową karierę, gdyby nie pewien wiosenny wieczór w 1921 roku. Wtedy to Rudolf Hess zabrał profesora do monachijskiego pubu, w którym miał przemawiać pewien człowiek – wtedy Hess nie znał nawet jego nazwiska. Był to Adolf Hitler, który w pełnym ekspresji, choć również prymitywizmu, przemówieniu zaczarował swoich słuchaczy. Choć Karl Haushofer pozostał nieco sceptyczny, w jego świadomości zaczęła kształtować się myśl, iż ten młody krzykacz może kiedyś coś osiągnąć, ponieważ ma za sobą siłę tłumu. To właśnie dlatego Haushofer zdecydował się wprowadzić Rudolfa Hessa i Adolfa Hitlera w świat wielkiej polityki. Tak rozpoczęła się ich wielka kariera.
Jeszcze tego samego wieczora Hess postanowił zostać członkiem Narodowosocjalistycznej Partii Robotników Niemieckich. 8 listopada 1923 roku Hitler dokonał puczu monachijskiego. Nieprzygotowana akcja, przed którą dwóch uczniów ostrzegał prof. Haushofer, nie mogła przynieść efektu. Za zamach stanu Hitler został uwięziony w twierdzy Landsberg. Wkrótce dołączył do niego Rudolf Hess. Hitlera skazano na pięć lat więzienia (odsiedział zaledwie 9 miesięcy), a Hessa na rok. To właśnie wtedy przyszły wódz III Rzeszy rozpoczął prace nad książką zatytułowaną „Mein Kampf”, w której zawarł swego rodzaju manifest polityczny NSDAP. Hess towarzyszył Hitlerowi na każdym kroku, mając swoisty wkład w napisanie książki. Od 1925 roku Rudolf Hess był osobistym sekretarzem Hitlera, przy okazji pełniąc rolę jego najlepszego i zaufanego przyjaciela. W tym czasie NSDAP dopiero rozpoczynała bój o przodownictwo w parlamencie. Dopiero w 1933 roku udało się im osiągnąć całkowitą dominację poprzez zdobycie ponad 70% głosów. W 1932 roku Hess został przewodniczącym Centralnej Komisji Politycznej NSDAP. W kwietniu 1933 roku otrzymał stanowisko zastępcy Adolfa Hitlera. W następnym roku wszedł w skład rządu jako minister bez teki. Mimo iż stanowisko to pozornie było niewiele znaczące, Hess skupiał w swym ręku poważną władzę. Starał się wpływać na losy NSDAP zza kulis, na co miał pełne pozwolenie Hitlera. Mimo iż Hess i Hitler byli wciąż bardzo blisko, można powiedzieć, iż byli przyjaciółmi, pozycja Rudolfa w partii nazistowskiej nieco zmalała w drugiej połowie lat trzydziestych. W 1939 roku Hess został mianowany drugim zastępcą Hitlera. Spadek popularności spowodował załamanie psychiczne Rudolfa Hessa. Lekarze, którzy zajmowali się nim podczas Procesu w Norymberdze uznali, iż cierpiał on na kompleks niższości spowodowany tym, iż nigdy nie był on pierwszy, zawsze pozostawał w cieniu Hitlera. Kłopoty w partii przełożyły się na kłopoty osobiste. Rudolf zaczął odwiedzać coraz większą ilość lekarzy, jasnowidzów i terapeutów, których zadaniem było poprawienie samopoczucia zastępcy führera. Można zatem śmiało stwierdzić, że Hess oddalił się od ludzi. 1 września 1939 roku wybucha II wojna światowa. Zwycięstwo III Rzeszy podczas kampanii wrześniowej i rozgromienie Francuzów w maju 1940 roku powiększyły popularność Hermanna Göringa. Batalia powietrzna nad Wielką Brytanią skupiała uwagę całego świata, a co za tym idzie szef Luftwaffe wysunął się na czoło hitlerowskich dygnitarzy. W 1940 roku pojawiła się jednak szansa na odzyskanie poparcia społeczeństwa dla Hessa. Zastępca Hitlera, z wydatną pomocą rodziny Haushoferów, rozpoczął tajne negocjacje mające na celu doprowadzenie do pokoju na zachodnim froncie. Hess przewidywał, iż dzięki takiemu posunięciu zdobędzie sławę i uznanie. Dlatego też, po kilku miesiącach starań, zdecydował się na samotny lot do Szkocji, gdzie spodziewał się odnaleźć silne ugrupowanie dążące do obalenia rządu Winstona Churchilla. 10 maja 1941 roku Rudolf Hess odleciał z Niemiec, pilotując samolot Messerschmitt Me 110E. Samotny myśliwiec przebył długą drogę, lecz nie udało się mu odnaleźć lotniska księcia Hamiltona, którego rzekomo poszukiwał. Brytyjczyków mocno zdziwiło przybycie tak wysoko postawionej postaci w hierarchii III Rzeszy. Hess został uwięziony, choć zapewniono mu wszelkie wygody. Tymczasem w Niemczech trwały dyskusje hitlerowskich dygnitarzy nad tym, co zrobił ich partyjny kolega. Hitler zdecydował się umieścić w prasie wzmiankę tej treści:
„Władze partyjne informują: parteigenose Hess, któremu führer jak najsurowiej zabronił uprawiania pilotażu ze względu na postępującą od lat chorobę, wbrew temu rozkazowi zdołał ponownie wejść w posiadanie samolotu. W sobotę 10 maja około godziny 18 wystartował z Augsburga, rozpoczynając lot, z którego do dnia dzisiejszego nie powrócił. Chaotycznie sformułowany i pozostawiony przez niego list wskazuje niestety na ślady zaburzeń umysłowych i każe obawiać się, że parteigenose Hess padł ofiarą własnych urojeń. Führer natychmiast rozkazał aresztować adiutantów Hessa, którzy wiedzieli o tych lotach i wbrew znanemu im zakazowi führera nie przeszkodzili temu ani też nie złożyli natychmiastowego meldunku. W tych okolicznościach ruch narodowosocjalistyczny musi niestety liczyć się z tym, iż parteigenose Hess uległ podczas lotu wypadkowi.”
List, o którym mowa, Hess zostawił swojemu adiutantowi, który z kolei przekazał go Hitlerowi. Wbrew temu, co oświadczył Hitler, historycy prześcigają się w domysłach na temat szaleńczej wyprawy Hessa do Wielkiej Brytanii. Wymienia się wiele różnych powodów, dla których mógł podjąć się misji, jednak na szczególną uwagę zasługują trzy ewentualności:
– Hess faktycznie zwariował, czego przyczyną mogło być długotrwałe leczenie (w Norymberdze uznano, iż cierpi on na amnezję)
– zastępca Hitlera został zwiedziony przez wywiad aliancki, sądząc, iż odnajdzie przeciwników Churchilla
– Hess liczył na to, iż poprzez dotarcie do Wielkiej Brytanii zdoła porozumieć się z politykami brytyjskimi i namówić ich do zakończenia wojny
Teorie te mają oparcie w wielu dokumentach, choć żadna nie jest na tyle wiarygodna, aby przyjmować ją za pewnik. Po zakończeniu działań wojennych Hess został osądzony przez Trybunał Wojskowy w Norymberdze. W 1946 roku zapadł wyrok skazujący byłego zastępcę Hitlera na dożywotnie więzienie. Hess został umieszczony w podberlińskim więzieniu Spandau, gdzie pozostał do końca życia. Okoliczności jego śmierci do dziś nie zostały wyjaśnione. Najprawdopodobniej powiesił się 17 sierpnia 1987 roku, choć niektórzy nie wykluczali udanego zamachu na jego życie. Podczas pobytu w więzieniu miał on możliwość co dwa miesiące widzieć się z rodziną. Mimo to dopiero w 1969 roku zdecydował się spotkać w synem Wolfem Rüdigerem Hessem. W sumie doszło do 102 takich spotkań, podczas których obaj panowie byli szczegółowo kontrolowani przez pracowników więzienia. Poza tym Hess spotkał się jeszcze z żoną, siostrą, szwagierką, siostrzenicą i bratankami, odbywając 230 widzeń. Naród niemiecki, za namową adwokata Hessa, zaprotestował przeciwko uwięzieniu Rudolfa, zbierając podpisy pod specjalną petycją. Niestety, nie udało się wyciągnąć go z więzienia. Zmarł po 41 latach spędzonych w areszcie.
Zdjęcie tytułowe: https://www.uni-potsdam.de/en/hi-neuere-geschichte/projekte/hitlers-stellvertreter
