Michał Rola-Żymierski (1890-1989) – właściwie Łyżwiński. Polski generał, jeden z dowódców Armii Ludowej, aktywny działacz komunistyczny i organizator zbrojnego oporu przeciw Niemcom na terenach okupowanych; Marszałek Polski. Używał pseudonimu „Rola”, który z czasem stał się integralnym członem jego nazwiska.
Urodził się 4 września 1890 roku w Krakowie. Był synem Wojciecha Żymierskiego i Marii z domu Buczek. Pochodził z rodziny inteligenckiej, co mocno odbiło się na obranej przez niego drodze życiowej. Po zdaniu egzaminu dojrzałości w 1908 roku postanowił udać się na wyższą uczelnię. Jako kierunek studiów wybrał prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Nie był to jedyny fakultet, jaki zdołał zrobić. Był również absolwentem krakowskiej Akademii Handlowej. Skończył również Wyższą Szkołę Wojenną we Francji. Od 1909 roku był działaczem ruchu niepodległościowego. Działał aktywnie w Drużynach Strzeleckich. W latach 1911-12 służył w armii austriackiej. Po wybuchu I wojny światowej był żołnierzem Legionów. Służył w I Brygadzie w charakterze dowódcy batalionu. Szybko awansował i rok później służył już w stopniu majora. Następnie, w 1916 roku, został mianowany dowódcą pułku legionowego i wreszcie podpułkownikiem. Latem 1917 roku przydzielono mu dowództwo 2. pułku piechoty z II Brygady, z którą uczestniczył w buncie i walkach pod Rarańczą na początku 1918 roku. Następnie służył w Polskiej Organizacji Wojskowej w stopniu pułkownika i w charakterze dowódcy 2. pułku piechoty z 4. dywizji piechoty. Po odrodzeniu Rzeczypospolitej rozpoczął karierę w Wojsku Polskim. Podczas I powstania śląskiego kierował operacjami powstańczymi na Górnym Śląsku. Od sierpnia 1919 roku był kierownikiem Naczelnego Dowództwa ds. powstania śląskiego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą II Brygady, a następnie 2. Dywizji Piechoty Legionów. Następnie kształcił się w Wyższej Szkole Wojennej w Paryżu, którą ukończył w 1923 roku. W 1924 roku został generałem brygady. Jego błyskawiczna kariera była wynikiem nieprzeciętnych zdolności dowódczych oraz zaangażowania w życie wojskowe kraju. Otrzymał również stanowisko szefa administracji armii. Gdy w 1926 roku Józef Piłsudski dokonał przewrotu majowego, Żymierski opowiedział się po stronie wojsk rządowych. To właściwie rozstrzygnęło kwestię jego dalszego rozwoju. Popadł bowiem w konflikt z Piłsudskim, a to właśnie Marszałek kierował w tym czasie państwem i decydował o obsadzie czołowych stanowisk. Szybko znaleziono haka na Żymierskiego, oskarżając go o malwersację finansowe. Przy zakupie sprzętu wojskowego od Francuzów w 1927 roku został oskarżony o nadużycia, którymi obarczono również firmę „Protekta”, za co skazano go na 5 lat więzienia i wydalono ze służby. Areszt uświadomił mu, iż nie zgadza się on z linią polityczną lansowaną przez Piłsudskiego i jego zwolenników. Tuż po odsiedzeniu kary został zwerbowany przez radziecki wywiad. Do 1938 roku Żymierski przebywał we Francji. Tam zdecydował się na poparcie Polskiej Partii Komunistycznej. Cały czas współdziałał z NKWD, które wyciągało z Żymierskiego informacje dotyczące stanu Wojska Polskiego. Do Polski powrócił pod koniec 1938 roku i rozpoczął starania o ponowne przyjęcie do Wojska Polskiego. Jego oferty zostały odrzucone, a Żymierski nie otrzymał przydziału do żadnej jednostki przed zbliżającymi się zmaganiami z III Rzeszą.
Po wybuchu II wojny światowej, w okupowanym kraju, związał się z komunistycznym ruchem oporu. Długo jednak pozostawał bez konkretnego przydziału. Dopiero w 1942 roku nawiązał współpracę z Polską Partią Robotniczą i Gwardią Ludową. W międzyczasie usiłował działać dla Polskiego Podziemia kierowanego z Londynu, ale ponawiane przez Żymierskiego oferty współpracy dowództwo Związku Walki Zbrojnej konsekwentnie odrzucało. W 1943 roku został doradcą ds. wojskowych w Sztabie Głównym Gwardii Ludowej, a 1 stycznia 1944 roku został naczelnym dowódcą nowopowstałej Armii Ludowej. W tym samym roku mianowano go najpierw generałem dywizji, a następnie generałem broni. Od 1944 roku był członkiem Krajowej Rady Narodowej i ministrem obrony narodowej. 3 maja 1945 roku otrzymał stopień Marszałka Polski. Był również współorganizatorem Ludowego Wojska Polskiego. Jego działalność w ostatniej fazie wojny w dużej mierze wymierzona była w żołnierzy Armii Krajowej. Odpowiedzialny był za podpisanie kilkudziesięciu wyroków śmierci na członków Polskiego Podziemia. Krwawe represje przeciwko ideologicznym wrogom spowodowały wzrost zaufania dowództwa sowieckiego do działalności Żymierskiego. W latach 1949-52 był członkiem Rady Państwa. Kolejne trzy lata spędził w więzieniu, zarzucono mu szpiegostwo na rzecz Zachodu. Po wyjściu z więzienia zrehabilitowano go i uczyniono wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego (1956-57). Żymierski działał również na rzecz Związku Bojowego o Wolność i Demokrację (w 1974 roku został jego prezesem). W 1981 roku opowiedział się za wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego. W tym samym roku został członkiem KC PZPR oraz członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodowej. Zmarł 15 października 1989 roku w Warszawie.
Odznaczony:
Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari z Gwiazdą
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Order Krzyża Grunwaldu I klasy
czterokrotny Krzyż Walecznych
Krzyż Partyzancki
radziecki Order Zwycięstwa
Order Budowniczych Polski Ludowej
Krzyżem Wielkim Orderu Virtuti Militari (kl. I).
