Bernard Freyberg (1889-1963) – nowozelandzki generał, uczestnik bitwy o Kretę, kampanii afrykańskiej i kampanii włoskiej.
Urodził się 21 marca 1889 roku w Londynie. Już dwa lata później rodzina Freybergów przeprowadziła się do Nowej Zelandii, stąd też sam Bernard Freyberg uznawany jest za Nowozelandczyka. Od najmłodszych lat zdradzał wielki talent sportowy. Był znakomitym pływakiem i dwukrotnie wygrywał mistrzostwa kraju. Od 1911 roku pracował jako stomatolog. W 1914 roku ruszył do Meksyku, by wziąć udział w tamtejszej wojnie domowej. Historycy oceniają, że była to plotka rozsiewana w późniejszym czasie, by podkreślić hart ducha Nowozelandczyka. Sam Freyberg miał w latach czterdziestych stwierdzić, że „nie chciało się mu tego prostować”. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał stopień oficerski i przydział do armii. W 1915 roku uczestniczył w operacji desantu pod Gallipoli. Odznaczył się męstwem i odwagą, został ranny. Następnie trafił na front francuski, gdzie walczył w bitwie nad Sommą. Także tam wielokrotnie został ranny, a dowództwo doceniło jego poświęcenie, nadając mu Krzyż Wiktorii. W 1918 roku dowodził jeszcze brygadą piechoty. Szanowany przez kolegów i przełożonych głównie za waleczność. W 1918 roku otrzymał zaszczytne wyróżnienie francuskie w postaci Croix de Guerre. W latach dwudziestych Freyberg kontynuował karierę militarną. Pracował w sztabie 44. Dywizji. W 1922 roku ożenił się z Barbarą McLaren. W tym samym roku brał udział w wyborach parlamentarnych, ale nie odniósł sukcesu. Następnie pracował w sztabie dowództwa brytyjskiej armii, a w latach 1933-1934 w brytyjskim Ministerstwie Wojny. W 1934 roku awansował do stopnia generała. Z biegiem lat jego stan zdrowia – głównie ze względu na odniesione w czasie I wojny światowej rany – uległ znacznemu pogorszeniu. Z tego względu w październiku 1937 roku został przeniesiony do rezerwy.
Po wybuchu II wojny światowej Freyberg postanowił powrócić do armii. Pozytywnie przeszedł testy medyczne i w 1939 roku otrzymał przydział do armii nowozelandzkiej, gdzie objął dowództwo nad Nowozelandzkim Korpusem Ekspedycyjnym oraz bezpośrednio nad 2. Dywizją Piechoty. Korpus miał wejść w skład sił walczących u boku Brytyjczyków. „W pierwszych dniach Freyberg nie cieszył się popularnością, zwłaszcza wśród oficerów swojego sztabu. Przejął obowiązujący wówczas w brytyjskiej armii formalizm oraz stracił kontakt z Nową Zelandią z czasów swojej młodości. Irytując oficerów, zajmował się detalami, które powinien zostawić dla nich. Jednak w miarę trwania wojny zaczęli podziwiać jego silne strony: niezależnie od swojej odwagi prawdziwie troszczył się o własnych żołnierzy i był pierwszorzędnym szkoleniowcem oddziałów. Wyrobili w sobie pełna humoru, chociaż od czasu do czas rozdrażnianą sympatię do jego słabostek” (Antony Beevor, „Kreta. Podbój i opór”). W styczniu 1941 roku siły gen. Freyberga obsadziły część Grecji, w tym wyspę Kreta, gdzie spodziewano się kolejnego natarcia armii niemieckiej. W kwietniu 1941 roku Niemcy rozpoczęli kampanię bałkańską. Natarcie zakończyło się sukcesem, a nowozelandzki korpus został wycofany z kontynentalnej części Grecji. W dniach 22-23 kwietnia rozpoczęto pospieszną ewakuację drogą morską, która trwała do 29 kwietnia. Freyberg jako ostatni opuścił Peloponez, upewniając się, że jego ludzie są bezpieczni. Była to charakterystyczna dla nowozelandzkiego generała, pełna determinacji i hartu ducha postawa. Matthew Parker słusznie zwraca uwagę na fakt, iż Freyberg był przede wszystkim przedstawicielem Nowej Zelandii i odpowiadał za życie większości chłopców w wieku poborowym, a więc znacznej części społeczności dalekiej wyspy. Właśnie dlatego nie szafował swoimi siłami.
Jego zaangażowanie w bitwie o Kretę zostało ocenione negatywnie. Alianci stracili wyspę na rzecz Niemców, a Freyberga oskarżano o złe odczytanie planów operacji desantowej nieprzyjaciela oraz złe decyzje dotyczące rozlokowania oddziałów. Na przełomie maja i czerwca 1941 roku wojska nowozelandzkie musiały zostać ewakuowane. Freyberg tłumaczył niepowodzenie chęcią chronienia sekretu programu rozszyfrowywania wiadomości wysyłanych za pomocą maszyny Enigma. ULTRA była w tym czasie jedną z najpilniej strzeżonych tajemnic aliantów. Po ewakuacji siły nowozelandzkie zostały przeniesione na front afrykański, gdzie Freyberg i jego żołnierze walczyli w ramach 8. Armii brytyjskiej. Brali udział w starciach pod Marsa Matruh oraz w bitwie pod El-Alamein w październiku 1942 roku. W pierwszej z bitew Freyberg został ranny. Do końca kampanii afrykańskiej Nowozelandczycy stanowili awangardę sił alianckich. W październiku 1943 roku zostali przerzuceni na front włoski, mimo iż początkowo planowano ich wycofanie i powrót do domu. Freyberg po raz kolejny wykazał się na froncie, dowodząc w starciach wzdłuż wybrzeża Adriatyku. Wraz z żołnierzami dotarł do masywu Monte Cassino, gdzie zaległy wojska alianckie. Nowozelandczycy uczestniczyli w operacjach ofensywnych obliczonych na przełamanie Linii Gustawa. 12 lutego 1944 roku zwrócił się do amerykańskiego gen. Clarka z prośbą o zbombardowanie klasztoru na Monte Cassino. Już wtedy decyzję o nalocie na ten unikatowy zabytek oceniano jako kontrowersyjną – zarówno z moralnego, jak i wojskowego punktu widzenia. Po zbombardowaniu klasztoru Niemcy zajęli ruiny, tworząc z nich prawdziwą twierdzę. W marcu, mimo zniszczenia budynków, Nowozelandczykom nie udało się opanować wzgórza. 23 marca Freyberg przyznał, iż jego żołnierze są u kresu sił i nie przerwą niemieckiej obrony. Ostatecznie bitwa pod Monte Cassino została przez aliantów wygrana w maju tego roku. We wrześniu Freyberg został ponownie ranny, tym razem ucierpiał w katastrofie lotniczej. W 1945 roku powrócił na front, prowadząc nowozelandzką dywizję do sukcesów w ostatnich miesiącach kampanii włoskiej. Nowozelandczycy zdobyli m.in. Triest.
22 listopada 1945 roku Freyberg zrezygnował z pełnienia funkcji dowódcy 2. Dywizji. Przygotowywał się wówczas do objęcia zaproponowanej mu pozycji Gubernatora Generalnego Nowej Zelandii. Stanowisko objął ostatecznie w 1946 roku i sprawował funkcję do 1952 roku. W 1951 roku, w dowód zasług wojennych, otrzymał brytyjski tytuł barona. Do końca swoich dni mieszkał na zamku w Windsorze. Zmarł 4 lipca 1963 roku.
