Andrew Cunningham (1883-1963) – brytyjski dowódca, admirał floty, jeden z głównodowodzących siłami na śródziemnomorskim teatrze działań w czasie II wojny światowej.
Urodził się 7 stycznia 1883 roku w Rathmines. Pochodził z inteligenckiej rodziny bez związków z militariami. Decyzja Cunninghama o wstąpieniu do brytyjskiej floty i rozpoczęciu szkoły marynarki była zaskoczeniem. Szybko jednak sprawdził się jako zdolny uczeń zafascynowany okrętami. Służbę rozpoczął na przełomie XIX i XX wieku, brał udział w kolonialnej drugiej wojnie burskiej w południowej części Afryki. Następnie piął się po szczeblach kariery, awansował, a od 1908 roku dowodził torpedowcem. W 1911 roku objął dowodzenie na niszczycielu HMS ,,Scorpion”. W czasie I wojny światowej służył głównie na Morzu Śródziemnym, brał udział w operacjach w Cieśninie Dardanele. U schyłku konfliktu służył jeszcze w rejonie Dover na niszczycieu ,,Termagant”.
Po zakończeniu wojny krótko dowodził niszczycielem ,,Seafire”, wykonując głównie misje patrolowe na Morzu Bałtyckim. Później objął dowództwo nad 1. Flotyllą Niszczycieli. W latach dwudziestych dokształcał się w szkole oficerskiej oraz Imperial Defence College. W 1929 roku został dowódcą pancernika ,,Rodney”. W 1932 roku został awansowany do stopnia kontradmirała, cztery lata później do stopnia wiceadmirała. Po raz kolejny znaczną część służby Cunningham spędził na Morzu Śródziemnym. Dowodził tam również pancernikiem ,,Hood”, przygotowując flotę do zbliżającego się konfliktu. Należy podkreślić, że liczne rejsy i manewry wykonywane w tamtym rejonie stały się kluczowe dla funkcjonowania brytyjskiej floty w czasie II wojny światowej na jednym z kluczowych teatrów działań, umożliwiając Brytyjczykom utrzymanie przejść między Europą a Afryką Północną. Ogromną rolę na tym teatrze działań odgrywał Cunningham. Mimo iż w 1939 roku na krótko wróciłł do Wielkiej Brytanii, by objąć stanowisko sztabowe Lorda Komisarza Admiralicji, szybko został ponownie odesłany na Morze Śródziemne i już w czerwcu 1939 roku objął dowodzenie nad całością brytyjskiej floty w rejonie akwenu. Był to niewątpliwie znaczący sukces w świetnie rozwijającej się karierze wiceadmirała, a nominacja miała charakter szczególny w przededniu wybuchu II wojny światowej.
Bitwa na Morzu Śródziemnym rozgorzała z pełną mocą w czerwcu 1940 roku, po upadku Francji i zaangażowaniu faszystowskich Włoch. Cunningham otrzymał trudne zadanie utrzymania kontroli nad akwenem i ustanowienia kluczowych dla losów konfliktu przejść z Gibraltaru na Maltę oraz do Aleksandrii. Jednocześnie jednostki Floty Śródziemnomorskiej osłaniały wybrzeża greckie, biorąc udział w licznych operacjach wymierzonych w siły przeciwnika. Do najważniejszych należały z pewnością atak sił lotniczych i morskich na Tarent w listopadzie 1940 roku oraz kolejne akcje konwojowe zaopatrujące wojska walczące w Afryce Północnej i garnizon Malty.
Ważnym elementem brytyjskiej strategii utrzymania Morza Śródziemnego stało się wyłączenie francuskiej floty po zwycięstwie Niemiec i Włoch w połowie 1940 roku. Cunningham negocjował warunki wycofania francuskich okrętów i ich praktycznego internowania w portach północnoafrykańskich. W tym kontekście negatywnie należy ocenić nieudane próby przejęcia okrętów siłą zainicjowane atakami na Mers-el-Kebir oraz Dakar. W obydwu przypadkach doszło do starć z flotą francuską, a operacje zakończyły się fiaskiem. Zdecydowanie więcej sukcesów siły Cunninghama odnosiły w bezpośrednich starciach z przeciwnikiem. Jednym z kluczowych punktów bitwy o Morze Śródziemne stał się morski bój u Przylądka Matapan w marcu 1941 roku. Siły włoskie poniosły ogromne straty, co umożliwiło aliantom wysadzenie desantów wspierających wojska greckie, a jednocześnie przechyliło szalę zwycięstwa na śródziemnomorskim teatrze działań wojennych na korzyść Brytyjczyków. W 1941 roku Cunningham został również awansowany do stopnia admirała. Dalsze dzieje wojny są ściśle związane ze współpracą brytyjsko-amerykańską. Adm. Cunningham został mianowany dowódcą sił ekspedycyjnych lądujących na wybrzeżach Afryki Północnej w listopadzie 1942 roku w ramach operacji ,,Torch”. Blisko współpracował z przedstawicielami sojusznika, którzy doceniali jego zaangażowanie, zmysł organizacyjny i taktyczny. W dowód zasług w styczniu 1943 roku został awansowany do stopnia admirała floty. Następnie ponownie dowodził Flotą Śródziemnomorską, koncentrując się teraz na dużych operacjach desantowych na froncie włoskim.
W październiku 1943 roku został mianowany Pierwszym Lordem Admiralicji i objął stanowisko Szefa Sztabu Royal Navy. W praktyce Cunningham zawiadował całością sił floty do końca wojny. Po zakończeniu konfliktu od 1946 roku sprawował głównie funkcje honorowe. Był m.in. Lordem Komisarzem Zgromadzenia Ogólnego Kościoła Szkocji i Lordem Wielkim Stewardem. Zmarł 12 czerwca 1963 roku.
