Rok wydania – 2017
Autor – Zofia Wojtkowska
Wydawnictwo – Prószyński i S-ka
Liczba stron – 392
Seria wydawnicza – brak
Tematyka – biografia Edwarda Raczyńskiego, ambasadora RP w Londynie okresu wojny.
Podtytuł biografii Edwarda Raczyńskiego autorstwa Zofii Wojtkowskiej jest jednocześnie najlepszym streszczeniem i określeniem opracowania. „Opowieść o życiu” idealnie oddaje klimat książki. „Wiek ambasadora” nie jest klasyczną historyczną kroniką. Bardziej próbą przeniesienia czytelników do dawno minionych czasów, które autorka zdaje się darzyć wyjątkowym sentymentem. Nowość Wydawnictwa Iskry to lektura ciekawa, wciągająca, może nieco przesadnie osobista i za mało dokumentalna. Na pewno oryginalna i wartościowa, a przy tym opowiadająca o losach intrygującego człowieka, któremu przyszło żyć w czasach przełomu.
Edward Raczyński był niewątpliwie jedną z najważniejszych postaci w historii polskiej dyplomacji. Przez lata pełnił funkcję ambasadora RP w Londynie, obejmował stanowiska ministra spraw zagranicznych i Prezydenta RP na Emigracji. Stanowił jedną z osi, wokół których budowało się zaplecze polskiej emigracji politycznej. Dożył 101 lat, które szczelnie wypełnił bogatym życiorysem. Aż dziw bierze, że w polskiej historiografii poświęcono mu tak niewiele miejsca. Zofia Wojtkowska wypełnia szereg luk, przede wszystkim w kontekście przemyśleń polityka, jego życia prywatnego i cech charakteru. Niestety, szereg wątków został spłyconych, przez co biografia nie jest kompletna i zawiera sporo dziur. Mam nadzieję, że w przyszłości zostaną wypełnione, bo życie dyplomaty to prawdziwa kopalnia wiedzy, anegdot i możliwych analiz.
To nie pierwsza, ale jedna z poważniejszych prób zwrócenia uwagi na postać Edwarda Raczyńskiego, który z punktu widzenia historii odgrywał rolę szczególną. Wobec schematu narracji Wojtkowskiej nie należy się nastawiać na wyrafinowane historyczne i polityczne analizy, co w pewnym stopniu obniża wartość rozprawy. Życie Raczyńskiego jest osadzone w pewnym specyficznym kontekście, a jego działalność miała niebagatelne znaczenie w perspektywie polskiej dyplomacji, stosunków międzynarodowych, a nawet relacji militarnych. Trzeba o tym pamiętać w czasie lektury, by nie dać się ponieść wyłącznie dość literackiej, ale jednak spłyconej wizji życia ambasadora. Książka przypomina raczej rozmyty krajobraz niż wyrazisty, bogaty w szczegóły portret. Brakuje nieco więcej konkretów, twardych danych charakterystycznych dla klasycznych biografii. Zarówno w kontekście młodości Raczyńskiego, jak i jego kariery.
Być może dlatego nie wszystko przypadło mi w niej do gustu. Doceniam oczywiście kunszt i umiejętności Zofii Wojtkowskiej. Cieszę się, że sięgnęła po postać Raczyńskiego. Myślę jednak, że maniera pisarska i intrygujący styl narracji zamazują nieco to, co w moim odczuciu powinno stanowić meritum opracowania. Nie oznacza to oczywiście, że „Wiek ambasadora” to książka bez cech historycznej rozprawy. Autorka wykonała ogromną pracę, nadając informacjom oryginalną formę, niepozbawioną wdzięku i merytorycznej wartości. A że nie poszła w monumntalizm, który cechuje opasłe tomiska monografii? Trudno, taką miała wizję Raczyńskiego i jego życia. Publikację można zatem polecić z czystym sumieniem jako lekturę o dużym potencjale poznawczym, odsłaniającą kulisy życia ważnej osobistości polskiej emigracji i jednego z czołowych architektów porozumienia z Brytyjczykami. Na uwagę zasługuje także estetyczne wydanie i dobre przygotowanie do druku, które podnosi wartość całej publikacji. Dodatkowym atutem jest styl narracji, który ułatwia odbiór, sprawiając, że książkę czyta się naprawdę przyjemnie. Wojtkowska odznacza się wyrafinowanym stylem literackim i niezłym wyczuciem historycznym. Myślę, że to wystarczyło do napisania książki atrakcyjnej i poczytnej. Zabrakło jednak nieco argumentów, by mogła być określona jako dzieło przełomowe czy wybitne.
Ocena:
