Marceli Nowotko (1893-1942) – polski polityk, działacz komunistyczny, współzałożyciel Polskiej Partii Robotniczej i jej pierwszy I sekretarz. Był członkiem tzw. grupy inicjatywnej. Używał pseudonimów „Marian” i „Stary”.
Urodził się 8 lipca 1893 roku w Warszawie. Pochodził z rodziny fornali. Uczył się w Krasnem, a w 1906 roku rozpoczął pracę w charakterze pomocnika ogrodnika. W 1907 roku zamieszkał w Ciechanowie wraz z rodziną. Z zawodu był ślusarzem i w tymże zawodzie pracował. W swojej karierze miał również posadę cukiernika. Na stanowisku pomocnika ślusarza pracował do 1915 roku, następnie samodzielnie rozpoczął działalność ślusarską. W 1916 roku wstąpił do SDKPiL (Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy), a następnie (w 1918) do Komunistycznej Partii Polski. W 1918 roku zorganizował Radę Robotniczo-Chłopską w Ciechanowie. Był również organizatorem strajków rolnych. W 1920 roku był członkiem Komitetu Rewolucyjnego w Łapach, a następnie w Wysokiem Mazowieckim. Liczył na upadek państwa polskiego pod ciosami Armii Czerwonej w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Wspierał Sowietów podczas walk. Prawdopodobnie jest odpowiedzialny za wydawanie wyroków śmierci na obywateli polskich. W 1923 roku przystąpił do KC KPZU (Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy). W 1920 roku został zaocznie skazany na karę śmierci z powodu szeroko zakrojonej działalności na rzecz wroga. Karę cofnięto w późniejszym czasie, jednakże Nowotko nie wywinął się od odpowiedzialności za antypolskie posunięcia. W 1929 roku został skazany za działanie na niekorzyść państwa polskiego na więzienie. Ponownie skazano go w 1935 roku. Dopiero we wrześniu 1939 roku wyszedł z więzienia w Rawiczu. Dzięki uwięzieniu udało się mu przeżyć falę represji. Stalinowskie czystki nie dosięgły go za murami więzienia. Po wyjściu na wolność ponownie rozpoczął działalność na rzecz komunistów. W 1940 roku został przewodniczącym Rejonowego Komitetu Wykonawczego w Łapach. Od 1941 roku przebywał w Moskwie, gdzie po odpowiednim przeszkoleniu wszedł w skład tzw. grupy inicjatywnej. Obok niego w składzie wysłanników Związku Radzieckiego znajdowali się jeszcze Paweł Finder i Bolesław Mołojec. 27 grudnia 1941 roku powrócił do Polski, zostając zrzuconym wraz z pięcioma innymi członkami załogi. Nie potrafił jednak dogadać się ze swoimi towarzyszami. Szybko uwidocznił się konflikt między Nowotką a Mołojcem, którzy kłócili się o zwierzchnictwo w nowej organizacji. W styczniu 1942 roku Nowotko został I Sekretarzem Polskiej Partii Robotniczej utworzonej na okupowanych ziemiach polskich przez przybyłych z Moskwy działaczy. W praktyce ich działalność była iluzoryczna, ponieważ całkowicie zależni byli od Moskwy. Nowotko bardzo prężnie działał na rzecz tworzenia struktur niepodległościowej organizacji zbrojnej Gwardii Ludowej. Wielokrotnie działał przeciwko członkom Armii Krajowej, dopuszczając się nawet denuncjacji na rzecz Gestapo. Nowotko do listopada stał na czele powstałej z inspiracji Kremla Polskiej Partii Robotniczej. 28 listopada został zamordowany w Warszawie. Jak się później okazało, z polecenia Bolesława Mołojca, który sam chciał przejąć stery w PPR. 5 grudnia Moskwa została poinformowana o śmierci Nowotki. Mołojec opowiadał, iż obydwaj zostali zaatakowani przez nieznanych sprawców, tyle że jemu udało się uciec. To doprowadziło do mocnego rozłamu w strukturach Polskiej Partii Robotniczej, gdzie oskarżano Mołojca o knowania przeciwko Nowotce i nasłanie na niego wynajętych morderców. Moskwa zleciła później zlikwidowanie Mołojca i jego brata, Zygmunta, który przyznał się do dokonania zamachu na Nowotkę. Nie udało się jednak dotąd ustalić, jak naprawdę przebiegały listopadowe wydarzenia i kto w rzeczywistości stał za śmiercią Nowotki. Ciało zamordowanego działacza PPR-u pochowano na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim.
