Harold Alexander (1891-1969) – marszałek brytyjski okresu II wojny światowej, głównodowodzący sił sprzymierzonych w basenie Morza Śródziemnego. Uważany za jednego z najbardziej utalentowanych dowódców angielskich.
Alexander urodził się 10 grudnia 1891 roku w Londynie. Pochodził z arystokratycznej rodziny. Jego ojciec, James Alexander, był hrabią Caledon, a matka, Elisabeth Graham-Toler, córką hrabiego Norbury. Nawiązując do jego życia prywatnego, należy powiedzieć, iż w 1931 roku poślubił Margaret Dianę Bingham, córkę hrabiego Lucan. Miał z nią trójkę biologicznych dzieci (dwóch synów i córkę) oraz adoptowaną córkę. Naukę rozpoczął w Harrow, gdzie nie tylko pobierał jedne z pierwszych lekcji, ale i reprezentował barwy szkoły w rozgrywkach sportowych pomiędzy uczelniami. Następnie kształcił się w Wojskowej Akademii Sandhurst, gdzie rozpoczął swoją wojskową edukację. Stamtąd został oddelegowany do służby w jednym z irlandzkich batalionów i wraz z nim został wysłany na front europejski podczas I wojny światowej. Szybko awansował i w wieku 22 lat miał już stopień porucznika. Dowodził batalionem na froncie zachodnim. Wielokrotnie odznaczony (Military Cross w 1915, Distinguished Service Order w 1916 i Legion of Honour w 1918) i dwukrotnie ranny. Sukcesy na froncie nie uszły uwadze przełożonych, którzy mianowali go brygadierem i oddali do dyspozycji oddział w sile brygady. Po zakończeniu działań wojennych pozostał na froncie. W latach 1918-19 uczestniczył w walkach na Łotwie, przeciwdziałając naporowi bolszewików. Jego dalszy szlak bojowy obejmował służbę w Turcji i Gibraltarze. Po jej zakończeniu powrócił do Anglii, gdzie rozpoczął dokształcanie w Staff College w Camberley oraz Imperial Defence College. Następnie, w latach 1934-38, odbył służbę na terenie Indii. Po raz kolejny odznaczono go. Otrzymał także awans do stopnia generała majora w 1937 roku. Po rozpoczęciu II wojny światowej Harold Alexander otrzymał odpowiedzialne stanowisko dowódcy 1. Dywizji, która stanowiła część Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych wysłanych w tym czasie do Francji. Początkowo na froncie zachodnim niewiele się działo, co związane było z toczoną przez aliantów i Niemców „dziwną wojną”. Dopiero w 1940 roku rozpoczęły się walki. Także w tym roku Alexander kierował I Korpusem Brytyjskim we Francji. Po rozgromieniu sił aliantów w kampanii francuskiej hitlerowskie wojska zamknęły żołnierzy wroga pod Dunkierką. Kocioł, jaki się utworzył, miał być stopniowo likwidowany przez niemieckie lotnictwo. Dlatego też dowództwo brytyjskie zdecydowało się na zorganizowanie akcji ewakuacyjnej. Operacją „Dynamo”, bo taki nadano jej kryptonim, kierował generał Alexander, który był również jednym z ostatnich oficerów, jacy opuścili plaże Dunkierki. Po klęsce we Francji przyszedł czas na obronę Wielkiej Brytanii zagrożonej przez Luftwaffe i desant Wehrmachtu. Gen. Alexander przejął pod swoją komendę południową część wyspy, organizując na tym terenie defensywę. Pelnił jeszcze różne funkcje dowódcze na terenie Wielkiej Brytanii, kiedy w 1941 roku został wysłany do Birmy. Przydzielono mu bowiem zadanie na Dalekim Wschodzie. Mianowany został dowódcą wojsk brytyjskich walczących w Birmie, a później na Środkowym Wschodzie. W sierpniu 1942 roku premier brytyjski Winston Churchill postanowił wysłać Alexandra na front w Afryce Północnej. Tam Alexander podjął decyzje personalne dotyczące m.in. obsady stanowiska dowódcy 8. Armii, co pozwoliło nie tylko zatrzymać niemiecką ofensywę, ale i przejść do kontruderzenia. W lutym 1943 roku został dowódcą 18 Grupy Armii w Afryce Północno-Zachodniej. Po szybkiej kampanii Brytyjczycy doprowadził do rozbicia wojsk niemieckich, co umożliwiło przejęcie kontroli nad tą częścią Afryki. Wcześniej, bo 14 stycznia 1943 roku, generał uczestniczył wraz z Churchillem w konferencji w Casablance, gdzie zdobył sobie przedstawicieli innych państw życzliwością i uśmiechem. Następną operacją, w której miał wziąć udział, była operacja „Husky”. Harold Alexander był jednym z współtwórców planu lądowania wojsk alianckich na Sycylii. W czasie walk we Włoszech objął dowodzenie nad 15 Grupą Armii (miała w swym składzie m.in. II Korpus Polski gen. Władysława Andersa). Wkrótce został głównodowodzącym sił sprzymierzonych w basenie Morza Śródziemnego. Podczas planowanej operacji lądowania w Normandii gen. Dwight David Eisenhower planował mianowanie go jednym z głównodowodzących operacją „Overlord”. Zdecydowano jednak, iż Alexander bardziej potrzebny będzie we Włoszech. W grudniu 1944 roku został awansowany do stopnia marszałka. Alexander odbierał kapitulację sił niemieckich w rejonie Rzymu, a następnie po wyzwoleniu Półwyspu Apenińskiego przez wojska alianckie w dniu 29 kwietnia 1945 roku. W 1946 roku Alexander odebrał tytuł wicehrabiego Alexandra of Tunis. W sześć lat później został tytułowany hrabią. Wraz z tym nadano mu także kolejne odznaczenia brytyjskie. Po wojnie generał zajął się także polityką. W latach 1946-52 pełnił funkcję 17. gubernatora generalnego Kanady. I tym razem generał bardzo sumiennie podszedł do wykonywanych przez siebie obowiązków, choć taki typ działalności był mu do tej pory obcy. Starał się jednak rzetelnie pracować, w czym służyły mu wykonywane po Kanadzie podróże. Zakres jego władzy wzrósł po 1947 roku, kiedy to król Jerzy VI nadał mu niemal równe królewskim uprawnienia. Kanadyjczycy bardzo dobrze wspominali gubernatora, ponieważ interesował się on ich sprawami. Co więcej, sprzyjała mu koniunktura gospodarcza, niezwykle korzystna dla Ameryki Północnej tego okresu. Alexander angażował się także w politykę zagraniczną, odbywając szereg podróży dyplomatycznych oraz przyjmując w Kanadzie znakomitych gości. Wreszcie w 1952 roku postanowił wrócić na ojczystą ziemię, aby objąć tam stanowisko ministra obrony w rządzie Winstona Churchilla. Urząd ten sprawował przez dwa lata, kiedy to postanowił przejść na emeryturę i zakończyć bogatą karierę. W końcowych latach życia pełnił raczej funkcje honorowe, obejmując urząd Lorda Namiestnika hr. Londyn czy wielkiego mistrza Orderu Świętego Michała i Świętego Jerzego. Zmarł 16 czerwca 1969 roku na skutek usterki aorty. Jest uznawany za jednego z najbardziej utalentowanych dowódców brytyjskich czasów II wojny światowej.
